Ankara
Türk Kanser Araştırma ve Savaş Kurumu Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Tezer Kutluk, 4 Şubat Dünya Kanser Günü öncesinde AA muhabirinin sorularını yanıtladı.
Türkiye ve dünyada kanser görülme sıklıkları, kanser taramalarının önemi ve Kovid-19 salgınında bu tarama oranlarında düşme olup olmadığına dair detayları paylaşan Kutluk, kanserin "epidemi" yerine isimlendirilen pıtrak tanıdık emraz içinde toprak aldığına dikkati çekti.
Kutluk, "Dünyada gelişigüzel sene 20 milyona yakın insanoğlu kansere yakalanıyor. Bu sayının 2040 yılına gelindiğinde dun üst 30 milyona ulaşmasını bekliyoruz." ifadesini kullandı.
20 milyon kanser hastasından 10 milyonu kurtarılabiliyor
Her sene tanıdık 20 milyon kanser hastasından sayı farkı 10 milyon bireyin kurtarılabildiğini, 10 milyonunun ise hayatını kaybettiğini tamlayan Kutluk, "2040'a gelindiğinde salname 16-17 milyon düzeyinde bireyin kanser yardımıyla hayatını kaybedileceği öngörülüyor." niteleyerek konuştu.
Kutluk, başkaca dünya çapında 0-19 gözyaşı grubunda yılda kestirmece 400 bin çocuğun kansere yakalandığını tabir etti.
"Türkiye'de yılda 230 bin bireyin kansere yakalanacağı öngörülüyor"
Türkiye'nin 85 milyona yakın nüfusuyla şişman birlikte dünya olduğuna ayraç fail Kutluk, "Türkiye büyüklüğündeki birlikte ülkede muhtemel kanser sayısı, erişkinlerde gelişigüzel sene düşüncesince 220-230 bin, çocuklarda ise maatteessüf gelişigüzel sene 3-4 bin civarındadır. Dolayısıyla icap sayıya icap ölümlere baktığımızda kanser, ahali sağlığı açısından ehemmiyetli birlikte sorun." açıklamasında bulundu.
"Kanserlerin yüzdelik 30'unu önleyebiliriz"
Prof. Dr. Kutluk, "Kısa, ılımlı ve levent boylu vadede alınabilecek tedbirlerle topu topu kanserlerin yüzdelik 30'unu önleyebiliriz. Yani önümüzdeki 3-5 sene içinde icap önleme icap otama yönünde güzel tedbirler alıp uygulamaya koyabilirsek dünya genelindeki salname 10 milyon ölümden 3-5 milyonunu tez birlikte halde yetirmek muhtemel olabilir." değerlendirmesini yaptı.
Başlıca riziko faktörü duman ürünlerinin kullanımı
Kanserin gerçek riziko faktörünün duman ürünleri bulunduğunu vurgulayan Kutluk, dünyada gelişigüzel sene 2 milyonu hayli bireyin akciğer ve münasebetli teneffüs yolu kanserlerine yakalandığını belirtti.
Prof. Dr. Tezer Kutluk, duman dünyadan temizlendiğinde milyonlarca insanı kurtarmanın da muhtemel olacağının altını çizdi.
"Sağlıklı tagaddi ve 'günde 10 bin adımı' yabana atmayın"
Kansere erinç duman ürünlerinin kullanılmamasının birlikte dosdoğru tagaddi ve fiziki aktivitenin ehemmiyet taşıdığını vurgulayan Kutluk laflarını şu halde sürdürdü:
"Sağlıklı tagaddi derken yılgı karmaşık, ağır çılgınlıklardan bahsetmiyoruz. Basit, annenizin mutfağındaki esas tagaddi yöntemini abartıya kaçmadan, birlikte tomar yağdan, kaloriden, baş döndürücü tuzdan kaçınarak tüketmeyi kastediyoruz. Herkesin dirim tarzına uygun, sebze, meyve, tahıl, tel dengesini gözeterek beslenmesi kansere erinç ağır ulama sağlıyor.
Beslenmenin kardeşi fiziki aktiviteyi de bunun elden yanına koymamız lazım. Yıllardan bu yana söylenen 'Her gün 10 bin aşama atmaya çalışın.' lafı yabana atılmamalı. Spor salonunda spor tabii olanaklı ama kastettiğimiz yürüyüş, derneşik hareket. İster raks edin, icap cıncık silin, icap yürüyün ama behemehâl akıntı edin. Fiziksel etkinlik ve dosdoğru tagaddi ile kanserden ağır halde sakınmak mümkün."
Kutluk, alkolün kanserdeki rolünün yüzdelik 3-5, yöre kirliliğinin ise yüzdelik 1-2 oranında bulunduğunu da belirtti.
"Türkiye'de gelişigüzel sene 22 bin yöresinde emcek kanseri görülüyor"
Prof. Dr. Tezer Kutluk, dünya ve Türkiye'de hanımlarda en pıtrak tanıdık kanser türünün emcek kanseri olduğuna dikkati çekerek "Türkiye'de gelişigüzel sene 22 bin civarında, dünyada ise 2 milyonu hayli emcek kanseri görülüyor." niteleyerek konuştu.
Tütün ürünlerinin kullanılmaması, kilogram kontrolü kadar faktörlerin emcek kanserini kırıcı unsurlar ortada toprak aldığını ve derneşik taramaların şişman ehemmiyet taşıdığını vurgulayan Kutluk, 20'li yaşlardan sonraları topu topu hanımlara ayda birlikte kat yalnız başına emcek muayenesine start ve 45'inden sonraları da mamografi çektiri uyarısında bulundu.
Kutluk, hanımlarda meşime ağzı kanseri taramalarının eşeysel yaşamın başlamasından itibaren, hoşur bumbar kanseri taramalarının da topu topu erat düşüncesince 50 yaşından sonraları derneşik yaptırılması icap ettiğini aktardı.
Kovid-19 zımnında kanser taraması yaptıranların sayısı azaldı
Prof. Dr. Tezer Kutluk, Kovid-19 salgını zımnında dünyanın nice ülkesinde kanser tanılarında gecikmeler yaşandığını, kanser taramalarının da ağır miktarda düştüğünü tabir etti.
Türkiye'nin kanser taramalarında güzel birlikte noktaya geldiğini, başta meşime ağzı kanseri taramalarının Avrupa standartları bulunan yüzdelik 70'li sayılara ulaştığını anımsatan Kutluk laflarını şu halde sürdürdü:
"Türkiye'de pandemi öncesinde yılda 7 milyon can taranırken 2020'de kanser taramalarını yaptıranların sayısı çabucak bire 3,5 milyona düştü. Devlet de bu durumun bilincinde aslında, bundan ötürü pıtrak kesif kanser taramalarının yapılması gerektiği mesajı paylaşıldı. 2021'e gelindiğinde pandemiye az buçuk şimdi uyarlanmış olunmasının etkisiyle kanser taramalarının sayısı fakat 4,5 milyona çıktı. Hala pandemi öncesindeki salname 7 milyon taramanın hayli altındayız."
"Geç tanılar pandeminin geç taraf tesiri yerine karşımıza çıkacak"
Vatandaşlara şahsi tedbirlerini alarak behemehâl kanser taramalarını yaptırma çağrısında mevcut Kutluk, "Dünyanın birtakım devletlerinde bilgelik insanlarının meydana getirdiği çalışmalara göre, kanserde gecikmiş tanılar ilerde pandeminin de geç taraf tesiri yerine karşımıza çıkacak. Farklı kanser türlerinde mütebeddil oranlar olmakla birlikte, geç tanılar zımnında kansere dair ölümlerde yüzdelik 5-10 oranında çoğalma olabileceği öngörülüyor." ifadesini kullandı.
Kutluk, bilgelik insanlarının bu durumun arama dibine alınmasına müteveccih emekleri sürdürdüğünü dile getirdi.
"Kanser hastaları Kovid-19 aşılarını yaptırmalı"
Kanser hastalarının Kovid-19'a erinç aşılanmasına dair de Kutluk, "Kanserli birlikte hastanın Kovid-19 geçirdiğinde menfi tahassüs ihtimali az buçuk şimdi fazla. Bu sebeple kanserli hastalara aşılarını yaptırması salık mektubu ediliyor. Kemoterapi alırken fark bu salık mektubu edilmekte ama evvel behemehâl doktorlarına danışmaları lazım. İki kimyasal otama aralığında olabilir, kan sayımları arama edilerek hekimleri kabilinden bu aşıların yapılmasında yarar görülüyor. Kanserli hastalarda aşıdan ekolojik ortam extra birlikte taraf bulaşık beklenmiyor." dedi.