Ankara
Rekabet Kurumu (RK) Başkanı Birol Küle, AA muhabirine, Rekabet Kurulu kabilinden zincir marketlere kesilen 2,7 bilyon lira üstün dereceli cezanın peşi sıra yaşanmış bulunan tartışmalara bağlı değerlendirmede bulundu.
Soruşturma sürecine bağlı bilim verici Küle, 5 dağınık zincirine ve 1 tedbir şirketine yönetsel mangır cezası verilmesiyle sonuçlanan soruşturma döneminin kestirmece 19 ay önce, 31 Mart 2020'de Kurul kabilinden tahsil edilen ön araştırı kararıyla başladığını söyledi. Ön araştırı tutanağının 7 Mayıs 2020'de Rekabet Kurulunda görüşülmesi neticesinde 30 girişim erinç soruşturma neticesinde verildiğini tabir fail Küle, kestirmece müşterek yılda hazırlanmakta bulunan soruşturma tutanağının 31 Mart 2021'de uzmanlar kabilinden hazırlanıp tamamlandığını bildirdi.
Küle, "Yani esasen karardan birlik 7 ay önce, bugün karara iş bulunan ihlal tespitlerinin toprak almış yer aldığı anlatım taraflarla paylaşılmıştır. Konu bugünün konusu değildir. 2018 yılına derece geriye revan tanık niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. Bildiğiniz neredeyse sonuncu değişmeyen 28 Ekim'de alınmıştır. Soruşturma sürecinde kanıt konusu eylemlerle ilgilendiren namına taraflardan üç yazılı, müşterek yavuklu peyda etmek neredeyse hep 4 defans alınmıştır. Kanunun öngördüğü usulü süreçlerin tamamlanması neticesinde tahsil edilen sonuncu karar, kestirmece 19 maaş müşterek devir dilimini havi tetkik kararında verilmiştir." diyerek konuştu.
Kamuoyunda daima fahiş paha mevzusunun gündemde olduğuna dikkati çekici Küle, şu detayları verdi:
"Bu mevzuya duruluk getirmekte yarar var. Rekabet Kurumu kabilinden meydana getirilen tespitlere göre, ihlal konusu tavırlar zımnında fiyatların mahveden aleyhine yükseltildiği görülmekle birlikte, bu fiyatların 'fahiş' olup olmadığına değgin müşterek değerlendirme, aksan ve ya fiyatların seviyesine ilişik rastgele müşterek semere bulunmamaktadır. Soruşturmada rakiplik hukukunda fahiş ve ya baş döndürücü paha namına güzeşte müşterek ihlal çeşidi incelenmemiştir. Nitekim bu ihlal çeşidi kanunumuzda 6'ncı maddesindeki bilgili durumun kötüye kullanılması kapsamında müşterek ihlaldir. Oysa bulunan soruşturma, kanunun 4'üncü maddesi çerçevesinde yürütülmüştür. Soruşturma sürecinde, fahiş paha ve ya fiyatların seviyesi değil, bu fiyatların rakipler ortada direkt yahut endirekt temaslar kanalıyla sağlanan koordinasyon/eşgüdüm kararında belirlenip belirlenmediği araştırılmıştır."
"Piyasa düzenleme edildi"
Küle, marketlerin fahiş paha sayesinde nahak namına cezalandırıldıklarına bağlı iddialarına da karşılık vererek, şunları kaydetti:
"5 perakendeci girişim ortada direkt yahut kuma tedarikçiler suretiyle endirekt temaslar yoluyla, adanmış fiyatlarının ve paha artışlarının koordinasyonunun sağlandığı, elde edilmiş belgelerde 'piyasanın düzenleme edildiği', 'artırılan fiyatların rakiplerle senkronik raflara yansıtılacağı' anlamında ve benzeşim özellikte sağlam aşkın tabir bulunduğu, zincir marketlerin paha hareketlerinin de bu bulguları şişman seviyede doğrulama etmiş yer aldığı görülmüştür. Ayrıca gine direkt yahut kuma tedarikçiler suretiyle geleceğe çevrik fiyatlar, paha artma tarihleri, dönemsel kampanyalar ve indirimler kabil rekabete bağlı alıngan bilgilerin paylaşıldığı, paha indirimine revan yahut alışveriş genelinde fiyatların arttığı çağda elan paha artışı yapmayan zincir marketlerin fiyatlarına tedarikçiler suretiyle karışma edilerek bahis konusu zincir marketlerin fiyatlarının tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı, gerçekten bu durumun çoğu kez 'bozuk fiyatların düzelttirilmesi' halinde belgelere yansıdığı belirleme ediliyor. Tabii ki buradaki sinirli paha ifadesinden az fiyatların kastedildiğini açıklamama sanırım lüzum yok."
Soruşturma tarafı müşterek tedarikçi teşebbüsün ise kişi ürünleri bakımından zincir marketler ortada adanmış fiyatlarına ve paha artışlarına müteveccih gerçekleşen koordinasyonun sağlanmasında ve sürdürülmesinde gösteriş oynadığı ve perakendecilerin geleceğe çevrik adanmış tutarları ve paha artma tarihleri kabil rekabete alıngan bilgilerin paylaşımına vasıtalık ettiğinin belirlendiğini vurgulayan Küle, "Bu ihlal çeşidi rakiplik hukukunda kartel namına bilinen, rakipler ortada fiyatların yahut miktarların tespiti, alıcıların ve ya sahaların paylaşılması, ihalelerde muvazaalı akıntı edilmesi kabil mevzularda gerçekleşen rekabeti baskıcı geçim yahut ahenkli eylemleri kapsamaktadır. Soruşturma kapsamında ise fiyatların belirleme edilmesi hususu, paha artma oranları yahut tutarlarının ve ya paha değişikliği tarihlerinin koordinasyonu kabil davranışları içermektedir." değerlendirmesinde bulundu.
"Kartel Anayasa'ya layıkıyla suçtur"
Öncelikle bazısı kesimlerin, kendilerinin "kartel" namına nitelediği bu davranışları "Piyasanın eğer olmazsa olmazı", ayrıca "Düşük fiyatların garantisi olduğunu" savunmalarını gülümseyerek izlediklerini tamlayan Küle, Anayasa'nın "Devlet, para, kredi, sermaye, mangır ve görev piyasalarının mıhlı ve derneşik işlemelerini sağlayan ve geliştirici tedbirleri alır, piyasalarda fiili yahut geçim neticesinde encam tekelleşme ve kartelleşmeyi önler." maddesini anımsattı. Küle, Anayasa'da devletin fiili yahut geçim neticesinde encam tekelleşme ve kartelleşmeyi önleyeceğinin gizlemeden bariz hükme bağlandığına dikkati çekerek, "Her şeyden ilk kartel Anayasamıza layıkıyla suçtur." dedi. Bu durumun Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'a layıkıyla de hukuka karşıt ve haram olduğuna dikkati çekici Küle, kanunun amacının da mangır ve görev piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu yahut baskıcı anlaşma, değişmeyen ve uygulamaları, tüketicilere bilgili bulunan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını karşılamak bulunduğunu dile getirdi. Küle, kanunun Kurula da bu ihlallere akıbet verilmesi düşüncesince lazım tedbirleri alıp, bundan mesul olanlara yönetsel mangır cezaları infaz vazifesini verdiğini söyledi.
Uygulanan cezaların bu ahkâm doğrultusunda verildiğine ayraç fail Küle, şöyleki konuştu:
"Kararlarımız ilçe denetimine açıktır ve çevre elbette ilçe dolayısıyla başvuracaklardır fakat bunun düşüncesince ilk herşeyden ilk olarak bizim gerekçeli kararımızın yayımlanması gerekiyor. Bu etapta yurttaşlarımızdan isteğim, toplumsal iletişim araçları ve gayrı mecraların hata yönlendirmelerine öz saygı etmemeleridir. Bugünlerde basına yansıyan görüşlerin bütünü gerçeklere değil, varsayımlara dayanmaktadır. Gerekçeli kararlarımız genel ağ sitemizde her insanın erişimine gizlemeden namına yayımlanacaktır. Gerekçeli kararlarımızda bütün belirleme ve delillerimize toprak vereceğiz. Vatandaşlarımız haset vardığında neticesinde bütün şeffaflığıyla inceleyebilirler."
"Tedarikçilere bağlı ayrı soruşturma yürüyor"
Soruşturma kapsamında elden biricik müşterek tedarikçiye ceza kesilmesi ve ceza miktarlarının yüksekliğine bağlı yorumları da değerlendiren Küle, şunları kaydetti:
"Soruşturmamız 30 girişim erinç yürütüldü ve karara bağlandı. Bu teşebbüsler ortada elden 5 market ve 1 tedarikçi şirket erinç konkre deliller elde ettik. Diğer teşebbüsler erinç konkre deliller elde edilemediği düşüncesince ceza uygulanmadı güçlükle bu kapsamda dü mevzuya duruluk getirmekte yarar var. Marketlere sunulan cezada güzeşte vesikalar elden müşterek tedarikçiye müteveccih vesikalar değildi. An bakımından gine benzeşim müşterek ihlal şekline müteveccih müşterek zelzele ortamında bulunmuş yer aldığı kuşkusuyla 14 tedarikçi teşebbüsün yan yer aldığı 26 Nisan 2021'de tahsil edilen kararla başlatılan soruşturma Kurumumuzca halihazırda yürütülmektedir. Soruşturma tutanağının hazırlanma süreci bitmeme etmektedir. Ceza miktarına encam olursak bu mevzuda yürürlükte bulunan müşterek Ceza Yönetmeliği'miz var. Cezalarımızı gerçekleşen cirolar üstünden bu yönetmeliğe layıkıyla belirliyoruz. Kartel ağırbaşlı müşterek ihlaldir ve ceza oranları yüzdelik 2 ila yüzdelik 4 ortada belirlenir. İhlalin süresi müşterek yıldan müşterek tomar ise bu kemiyet gayrisıhhi kat, 5 yıldan müşterek tomar ise müşterek büküm artırılır. İhlal konusu faaliyetlerin iş hacmi içerisindeki payının aşkın az olması da iskonto sebebidir. Her nesne usulüne akıllıca halde yapılmıştır. Yakın tarihte bire müşterek pazarda, bire müşterek türde ihlalin belirleme edilmiş yer aldığı gayrı bazısı rakiplik otoriteleri kabilinden yüzdelik 3'ten yüzdelik 7'ye derece mangır cezası uygulanmıştır."
Başkan Küle, nihai tüketicilerin zincir marketlere erinç sorun açabileceğine bağlı olup bitenleri de "Tüketiciler kabilinden zincir marketlere erinç manevi ödence açılması olasıdır fakat bu iş hususi hususiyet kanıtlama vasıtaları ve kökler hükümleri kapsamında adli ilçe mahkemelerinde sonra sürülmesi müstelzim müşterek özellik olup, Rekabet Kurumunun müşterek dahli bahis konusu değildir." dedi.