Ankara
Rekabet Kurumu (RK) Başkanı Birol Küle, AA muhabirine, Rekabet Kurulu çeşidinden zincir marketlere kesilen 2,7 bilyon teklik üstün dereceli cezanın arkası sıra yaşanmış bulunan tartışmalara bağlı değerlendirmede bulundu.
Soruşturma sürecine bağlı bilgelik verici Küle, 5 perişan zincirine ve 1 hazırlık şirketine yönetsel mangır cezası verilmesiyle sonuçlanan soruşturma periyodunun tahminî 19 ay önce, 31 Mart 2020'de Kurul çeşidinden tahsil edilen ön araştırı kararıyla başladığını söyledi. Ön araştırı tutanağının 7 Mayıs 2020'de Rekabet Kurulunda görüşülmesi neticesinde 30 girişim huzur soruşturma neticesinde verildiğini tabir fail Küle, tahminî müşterek yılda hazırlanmakta bulunan soruşturma tutanağının 31 Mart 2021'de uzmanlar çeşidinden hazırlanıp tamamlandığını bildirdi.
Küle, "Yani gerçekte karardan dört dörtlük 7 ay önce, bugün karara bahis bulunan ihlal tespitlerinin arazi almış yer aldığı söyleyiş taraflarla paylaşılmıştır. Konu bugünün konusu değildir. 2018 yılına derece geriye revan kanıt niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. Bildiğiniz neredeyse sonuncu değişmeyen 28 Ekim'de alınmıştır. Soruşturma sürecinde tez konusu eylemlerle ait kendisine taraflardan üç yazılı, müşterek aday edinmek neredeyse bütün 4 defans alınmıştır. Kanunun öngördüğü usulü süreçlerin tamamlanması neticesinde tahsil edilen sonuncu karar, tahminî 19 maaş müşterek devir dilimini havi tetkik kararında verilmiştir." diyerek konuştu.
Kamuoyunda daim fahiş eder mevzusunun gündemde olduğuna dikkati çekici Küle, şu detayları verdi:
"Bu mevzuya duruluk getirmekte kâr var. Rekabet Kurumu çeşidinden meydana getirilen tespitlere göre, ihlal konusu tavırlar zımnında fiyatların mahveden aleyhine yükseltildiği görülmekle birlikte, bu fiyatların 'fahiş' olup olmadığına değgin müşterek değerlendirme, aksan veya fiyatların seviyesine ek rastgele müşterek meyve bulunmamaktadır. Soruşturmada rakiplik hukukunda fahiş veya müşterek tomar eder kendisine sabık müşterek ihlal şekli incelenmemiştir. Nitekim bu ihlal şekli kanunumuzda 6'ncı maddesindeki bilge durumun kötüye kullanılması kapsamında müşterek ihlaldir. Oysa bulunan soruşturma, kanunun 4'üncü maddesi çerçevesinde yürütülmüştür. Soruşturma sürecinde, fahiş eder veya fiyatların seviyesi değil, bu fiyatların rakipler ortada aracısız yahut vasıtalı temaslar kanalıyla sağlanan koordinasyon/eşgüdüm kararında belirlenip belirlenmediği araştırılmıştır."
"Piyasa örgütlü edildi"
Küle, marketlerin fahiş eder sayesinde nahak kendisine cezalandırıldıklarına bağlı iddialarına da cevap vererek, şunları kaydetti:
"5 perakendeci girişim ortada aracısız yahut eş tedarikçiler kanalıyla vasıtalı temaslar yoluyla, adanmış fiyatlarının ve eder artışlarının koordinasyonunun sağlandığı, elde edilmiş belgelerde 'piyasanın örgütlü edildiği', 'artırılan fiyatların rakiplerle eş anlı raflara yansıtılacağı' anlamında ve benzeri özellikte dayanıklı müşterek tomar tabir bulunduğu, zincir marketlerin eder hareketlerinin de bu bulguları iri seviyede tasdik etmiş yer aldığı görülmüştür. Ayrıca gine aracısız yahut eş tedarikçiler kanalıyla geleceğe çevrik fiyatlar, eder artım tarihleri, dönemsel kampanyalar ve indirimler kabil rekabete bağlı kırılan bilgilerin paylaşıldığı, eder indirimine revan yahut alışveriş genelinde fiyatların arttığı çağda elan eder artışı yapmayan zincir marketlerin fiyatlarına tedarikçiler kanalıyla engelleme edilerek bahis konusu zincir marketlerin fiyatlarının tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı, filhakika bu durumun çoğu kez 'bozuk fiyatların düzelttirilmesi' halinde belgelere yansıdığı belirleme ediliyor. Tabii ki buradaki huzursuz eder ifadesinden az fiyatların kastedildiğini açıklamama sanırım lüzum yok."
Soruşturma tarafı müşterek tedarikçi teşebbüsün ise zat ürünleri bakımından zincir marketler ortada adanmış fiyatlarına ve eder artışlarına müteveccih gerçekleşen koordinasyonun sağlanmasında ve sürdürülmesinde gösteriş oynadığı ve perakendecilerin geleceğe çevrik adanmış tutarları ve eder artım tarihleri kabil rekabete kırılan bilgilerin paylaşımına vasıtalık ettiğinin belirlendiğini vurgulayan Küle, "Bu ihlal şekli rakiplik hukukunda kartel kendisine bilinen, rakipler ortada fiyatların yahut miktarların tespiti, alıcıların veya sahaların paylaşılması, ihalelerde muvazaalı akıntı edilmesi kabil mevzularda gerçekleşen rekabeti baskıcı geçim yahut mevzun eylemleri kapsamaktadır. Soruşturma kapsamında ise fiyatların belirleme edilmesi hususu, eder artım oranları yahut tutarlarının veya eder değişikliği tarihlerinin koordinasyonu kabil davranışları içermektedir." değerlendirmesinde bulundu.
"Kartel Anayasa'ya mucibince suçtur"
Öncelikle bazısı kesimlerin, kendilerinin "kartel" kendisine nitelediği bu davranışları "Piyasanın eğer olmazsa olmazı", ayrıca "Düşük fiyatların garantisi olduğunu" savunmalarını gülümseyerek izlediklerini tamlayan Küle, Anayasa'nın "Devlet, para, kredi, sermaye, servet ve fariza piyasalarının dosdoğru ve derneşik işlemelerini sağlayan ve geliştirici tedbirleri alır, piyasalarda fiili yahut geçim neticesinde encam tekelleşme ve kartelleşmeyi önler." maddesini anımsattı. Küle, Anayasa'da devletin fiili yahut geçim neticesinde encam tekelleşme ve kartelleşmeyi önleyeceğinin gizlemeden bariz hükme bağlandığına dikkati çekerek, "Her şeyden geçmiş kartel Anayasamıza mucibince suçtur." dedi. Bu durumun Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'a mucibince de hukuka karşıt ve haram olduğuna dikkati çekici Küle, kanunun amacının da servet ve fariza piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu yahut baskıcı anlaşma, değişmeyen ve uygulamaları, sektöre bilge bulunan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını engel temdit etmek bulunduğunu dile getirdi. Küle, kanunun Kurula da bu ihlallere akıbet verilmesi düşüncesince lazım tedbirleri alıp, bundan mesul olanlara yönetsel mangır cezaları yürütüm vazifesini verdiğini söyledi.
Uygulanan cezaların bu ahkâm doğrultusunda verildiğine ayraç fail Küle, şöyleki konuştu:
"Kararlarımız kaza denetimine açıktır ve etraf elbette kaza zımnında başvuracaklardır fakat bunun düşüncesince ilk herşeyden ilk olarak bizim gerekçeli kararımızın yayımlanması gerekiyor. Bu evrede yurttaşlarımızdan isteğim, toplumsal iletişim araçları ve gayrı mecraların hata yönlendirmelerine onur etmemeleridir. Bugünlerde basına yansıyan görüşlerin bütünü gerçeklere değil, varsayımlara dayanmaktadır. Gerekçeli kararlarımız genel ağ sitemizde her insanın erişimine gizlemeden kendisine yayımlanacaktır. Gerekçeli kararlarımızda bütün belirleme ve delillerimize arazi vereceğiz. Vatandaşlarımız haset vardığında neticesinde bütün şeffaflığıyla inceleyebilirler."
"Tedarikçilere bağlı ayrı soruşturma yürüyor"
Soruşturma kapsamında hemen müşterek tane müşterek tedarikçiye ceza kesilmesi ve ceza miktarlarının yüksekliğine bağlı yorumları da değerlendiren Küle, şunları kaydetti:
"Soruşturmamız 30 girişim huzur yürütüldü ve karara bağlandı. Bu teşebbüsler ortada hemen 5 market ve 1 tedarikçi şirket huzur konkre deliller elde ettik. Diğer teşebbüsler huzur konkre deliller elde edilemediği düşüncesince ceza uygulanmadı güçlükle bu kapsamda dü mevzuya duruluk getirmekte kâr var. Marketlere sunulan cezada sabık vesaik hemen müşterek tedarikçiye müteveccih vesaik değildi. An bakımından gine benzeri müşterek ihlal çeşidine müteveccih müşterek gelişim ortamında bulunmuş yer aldığı kuşkusuyla 14 tedarikçi teşebbüsün yan yer aldığı 26 Nisan 2021'de tahsil edilen kararla başlatılan soruşturma Kurumumuzca halihazırda yürütülmektedir. Soruşturma tutanağının hazırlanma süreci bitmeme etmektedir. Ceza miktarına encam olursak bu mevzuda yürürlükte bulunan müşterek Ceza Yönetmeliği'miz var. Cezalarımızı gerçekleşen cirolar üstünden bu yönetmeliğe mucibince belirliyoruz. Kartel ağırbaşlı müşterek ihlaldir ve ceza oranları yüzdelik 2 ila yüzdelik 4 ortada belirlenir. İhlalin süresi müşterek yıldan müşterek tomar ise bu miktar sağlıksız kat, 5 yıldan müşterek tomar ise müşterek kıvrım artırılır. İhlal konusu faaliyetlerin iş hacmi içerisindeki payının müşterek tomar az olması da iskonto sebebidir. Her obje usulüne makul halde yapılmıştır. Yakın tarihte bire müşterek pazarda, bire müşterek türde ihlalin belirleme edilmiş yer aldığı gayrı bazısı rakiplik otoriteleri çeşidinden yüzdelik 3'ten yüzdelik 7'ye derece mangır cezası uygulanmıştır."
Başkan Küle, nihai tüketicilerin zincir marketlere huzur sorun açabileceğine bağlı gelişmeleri de "Tüketiciler çeşidinden zincir marketlere huzur manevi ödence açılması olasıdır fakat bu bahis hususi ahbaplık tanıtlama vasıtaları ve kökler hükümleri kapsamında adli kaza mahkemelerinde müterakki sürülmesi müstelzim müşterek madde olup, Rekabet Kurumunun müşterek dahli bahis konusu değildir." dedi.