İstanbul
Başakşehir Çam ve Sakura Şehir Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, sonuç senelerde değişik ülkelerden bildirilen ve adenovirüs ile ilişkilendirilen "gizemli hepatit" vakalarının Kovid-19 salgını üzere eş safiha oluşturacağını düşünmediğini söyledi.
Sebebi hâlâ bilinmediği düşüncesince "gizemli" yahut "nedeni belirsiz" yerine isimlendirilen hepatit olayları değişik devletlerde görülmeye bitmeme ediyor.
Fotoğraf: Elif Küçük/AA
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 16 Nisan'daki açıklamasında, İngiltere'de 74 çocukta hepatit virüsü belirleme edildiğini duyurdu. Daha sonradan ABD, İspanya, İsrail, Danimarka, İrlanda, İtalya, Norveç, Fransa, Romanya, Belçika, Hollanda ve Japonya'da ortaya çıkan olaylarla ilgilendiren sonuç izah Kanada'dan geldi.
Özellikle döl gözyaşı grubunda tanıdık hastalık, sarılık, ishal, gaseyan ve döl yatağı ağrısı şikayetleriyle seyrediyor. Şu anne derece tahminî 200 çocuğun enfekte olduğu, bu çocuklardan bazılarının ise ciddi uykuluk iltihabı dolayısıyla uykuluk nakli yapılarak otama edilmiş bulunduğu biliniyor.
Bazı olaylarda adenovirüs saptanması ise rahatsızlığı tetikleyen etkenin bu virüs olabildiği ihtimalini akıllara getiriyor.
Etkeni araştırılıyor
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, "Yeni eş toptan müstevli kabil mu?" endişesi de yaratıcı olaylara ilişikli AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
İngiltere'nin, hanuman 2022'den itibaren Birleşik Krallık branşında ishal, hepatit ve şuur değişimleri canlı olaylar görülmesi üstünde DSÖ'ye bildirimde olduğunu hatırlatan Aydın, elan sonradan ayrıksı devletlerde de bu çeşit şikayetlerin olup olmadığının anlaşılması düşüncesince DSÖ'nün uyarma yayımladığını anlattı.
DSÖ'nün bildirisi üstünde değişik ülkelerden başta 1-16 gözyaşı aralığında benzeri özellikteki olguların bildirildiğini kaydeden Aydın, esasen civar vakaların teşrinievvel 2021'de ABD'nin Alabama eyaletinde görüldüğünü, buradaki 5 çocukta hepatite rastlandığını fakat bunun İngiltere'deki olaylardan sonradan DSÖ'ye bildirildiğini dile getirdi.
Aydın, vakaların nedeninin, epidemiyolojik ve toksikolojik araştırmalarının sürdüğünü belirterek, şu şekilde bitmeme etti:
"Vakalar ortada kuma hassa hâlâ saptanmadı. Ancak olguların yarısına yakınında adenovirüs belirleme edilmiş. Ayrıca, hepatit gelişmeden 1-2 hafta evvela ishal, halsizlik ve bunun peşi sıra hepatit ortaya çıkmış bulunduğu saptanmış. Adenovirüs saptananlarda meydana getirilen encam araştırmalarda de şişman kısmında adenovirüs 41'in aktif fiil bulunduğu belirlenmiş. Ama hepatitin etkeni kesme yerine adenovirüs 41 mi bilinmiyor. Adenovirüsler hepatit tablosuna hastalık ihtimalî virüslerdir. Ancak çoğu kez muafiyet sistemi baskılanmış şahıslarda hepatit yaptığını biliyoruz. Sağlıklı çocuklarda hepatit tablosu oluşturması dünkü eş durum. Tabii buna adenovirüs mü olmadan olguların eş bölümü Kovid ile ayrımsız çağda adenovirüsle enfekte olmuşlar, ikisinin baş başa olması mı etken, hâlâ kupkuru eş nesne yok."
Aydın, hastalığın başta döl gözyaşı grubunda görüldüğünü anımsatarak, "Kovid döneminden çıktık. İzolasyon önlemlerinin kalın uygulanmış bulunduğu eş dönemden geçtik. Maske kullanması fazlaydı. İnsanlar birbirinden izole durumda yaşıyorlardı. Dolayısıyla başta döl grubunun virüslerle tanışmış bünyeleri yok. Acaba, dünkü tanışmaları yardımıyla mi adenovirüsler bu derece saldırgan eş aksiyon seyretti, hepatit tablosu oluşturdu olmadan değişik eş adenovirüs türü, dünkü eş varyantı mı var? Herhalde bunların bütünü gelecek günlerde netlik kazanacak konular." niteleyerek konuştu.
El hijyenine uyanıklık edilmesi gerekiyor
Prof. Dr. Özlem Altuntaş Aydın, hastalığın, birtakım çocuklarda uykuluk iltihaplanması ve uzuv nakline kere açmasında, sunulan kalınan virüs yükünün, alttaki yatan rahatsızlıkların ve muafiyet sistemlerinin can alıcı olabileceğini anlatım etti.
İngiltere'nin bildirdiği olaylara bakıldığında, sonuç 4 ayda rastlanan adenovirüs vakalarının önceki yıllarda eş yıl içre görüldüğüne dikkati çekici Aydın, "Yani, baş döndürücü çelimsiz sürede adenovirüs enfeksiyonu sayısında artım saptanmış. Bu, peçe ve elektrik önlemlerinin azalmasına ilişikli ümranlı olabilir. Çünkü adenovirüsler ayrımsız Kovid üzere damlacık ve değinme kanalıyla bulaşabilirler." dedi.
Özellikle ishalle seyreden olaylarda hepatit geliştiği dikkate alındığında, el hijyenine elan baş döndürücü uyanıklık edilmesi icap ettiğini vurgulayan Aydın, şu önerileri sıraladı:
"Hepatit, cır cır tablosundan sonradan oluşabildiği düşüncesince başta döl bezi kullanan çocuklarda bu boyut mevcutsa, evlatların şişman bulundukları yetiştirme yurdu üzere ortamlarda döl bezi muhavvil şahısların ellerini kesinlikle yıkamaları gerekiyor. Çocuklar erişkinler derece kontrollü değiller. Ortak pırtı kullanabiliyorlar. Her muhtelif gıdayı ağızlarına, burunlarına götürebiliyorlar. Ellerini, gözlerine sürebiliyorlar. Çocukların el hijyenine alıştırılmaları, küçüklere iş sağlayan erişkinlerin de el hijyenine fazladan uyanıklık etmesi gerekiyor bu dönemde."
Kovid-19 üzere eş salgına kere açar mı?
Prof. Dr. Aydın, "gizemli hepatit" vakalarının Kovid-19 üzere eş salgına kere açıp açmayacağına ilişikli şu değerlendirmelerde bulundu:
"Kovid teneffüs kanalıyla bulaşan, görülmemiş eş virüstü. Şu anda bulunan bulunan etkeni bilmiyoruz. Ama teneffüs kanalıyla bulaşsaydı, olaylarda baş döndürücü elan çabuk eş artım beklerdik. Tabii aktif fiil adenovirüsler ise onlar da damlacık kanalıyla bulaşabilirler. Kovid üzere eş safiha oluşturacağını, o derece çabuk eş artım olacağını düşünmüyorum. Ama etkeni bilmediğimiz düşüncesince kupkuru eş nesne bildirmek zor."
Hastalığın Kovid-19'a dirlik imal edilen aşılarla ilişkisinin de sorgulandığına ayraç fail Aydın, "Şimdiye derece hepatit ortaya çıkan vakaların hiçbiri Kovid-19 aşısı olmamış. Yani, aşısız çocuklarda meydana mevrut tablolar bunlar." bilgisini verdi.
Aydın, ailelerin, çocuklarında ishal, döl yatağı ağrısı, şuur değişikliği ve hepatit şikayetleri gözlemlemesi halinde, elden eş esenlik merkezine başvurmalarını referans etti.