Mantar araştırmacısı Naim Güleç, mantar zehirlenmeleri ile ilişik açıklamalarda bulundu. Mantarlar zehirlenmenin kusur bilgilerden kaynaklandığını açıklanan Güleç, kurtlanan mantarın yenilebileceği ve böceklerin yediği mantarların ağılı bulunmadığı yönündeki bilgilerin zehirlenmelere sebep olabileceğine nazarıitibar çekti. Mantarları tanımanın ve toplamanın baş döndürücü cepheli beraberinde spor bulunduğunu da tamlayan Naim Güleç, “Mantarlardan korkmayalım. Onları tanımaya çalışalım.
Mantarları araştırırken hem leziz beraberinde uğraşı edinmiş oluruz bununla müşterek doğada çokça sayaç geçiririz. Mantar fobisini yenmenin en iyi yolu mantarları uğraşı edinmektir. Mantar kaynaklı hayattaki ölümlerin yüzdelik 90'ının müsebbibi köygöçüren mantarını salyangoz yediğinde ona beraberinde bilinçlilik olmazken, insanoğlu yediğinde ölümle sonuçlanabilen zehirlenme kaçınılmazdır. Sebebi baş döndürücü basit. Böceklerin, salyangozların hazım sistemleri ile insanlarınki farklıdır” dedi.
“İlk evvela en ölümsek mantarlar, hâlâ sonraları havadan tanımlanan en lezzetliler öğrenilmeli”
Zehirli ile zehirsiz mantarı fark etmenin uygulayım beraberinde yolu yöntemi olmadığını vurgulayan Naim Güleç, “Mantarları yakından ayırt etmek arzu edenler ilk herşeyden ilk olarak akıllıcasına tanıdık yanlışları öğrenmekle işe başlamalıdır. Sözgelimi, kurtlanan mantarlar yenilebilir, böceklerin yediği mantarlar ağılı değildir, ağaçta çıkan mantarlar yenilebilir, sağımlı mantarlar zehirsizdir, iyi kokan mantarlar yenilebilir' derece genellemelerden banko ırak durulmalıdır. Bir öteki bap ise evvela en ölümsek mantarlar, peşi sıra ise havadan tanımlanabilen en lezzetliler öğrenilmelidir. Mantarları uğraşı edinecek beraberinde isim ilk herşeyden ilk olarak ilmî beş altı işaret edinilmeli ve detaylıca incelemelidir. Ardından domestik ve ecnebi kaynakları genel ağ üstünden taramalı ve okunmalıdır.
Ormana gittiğinde ise akıllıcasına tanımlama düşüncesince mantarları kökleriyle beraberce beraberinde halis muhlis namına toplamalı ve anca tanımlamaya çalışılmalıdır. Kitaplara iktiran etmek zorsa toplumsal medyadaki mantar gruplarında fotoğraflar paylaşarak tanımlama dair dayanak noktası alınabilir. Bir mantar akıllıcasına tanımlansa ve tarafından emniyetli olunsa bile evvela defa tüketiliyorsa en beraberinde tomar 40-50 gr. yenilmelidir. Ayrıca herhangi beraberinde devir tükettiğimiz beraberinde mantar bile olsa herhangi beraberinde mantar tarafından beş altı sayı beraberinde kenara ayrılmalıdır. Herhangi beraberinde zehirlenme haklı bu mantarları doktora gösterdiğimizde en azından elbette beraberinde zehirlenme bulunduğu kolaylıkla belirleme edilebilmekte ve ona uyarınca müzahir tedavide bulunulabilir” niteleyerek konuştu.
“Zehirli mantar tarafındaki zehirsiz mantarı ağılı bir duruma getirmez”
Birbirine andıran ağılı ve zehirsiz mantarların karıştırılması kararı da zehirlenme olayları yaşandığına nazarıitibar çekici Naim Güleç, “Şemsiye mantarları, saplarındaki yüzüklerin akım yazar etmemesine uyarınca tanımlanabilir. Şemsiye mantarlarına uyarınca hâlâ ıvır zıvır ebattaki lepiota mantarlarının saplarındaki yüzük oyunu oyunu ise akım etmez. Makrolepiota namına lepiota mantarlarını ‘Bu da büyümemiş beraberinde güncek mantarı' niteleyerek toplarsanız ve yerseniz, o devir ölümsek beraberinde zehirlenmeyle huzur karşıya kalırsınız. Yine calocybe gambosa, kısaca ıtri cincile mantarı baş döndürücü lezzetlidir. Hem görsellik bununla müşterek kan namına ona baş döndürücü andıran Entoloma sinuatum mantarı vardır. Biri yayladaki çimenlerde yetişir, ötekisi ormanda. Biri evvela baharda çıkar, ötekisi akıbet baharda.
Bu detayı bilmeyen beraberinde isim ‘Memleketimde yediğim ıtri cincile mantarını İstanbul'da yedim, beni zehirledi' diyor. Halbuki değişik beraberinde tür. Bu da şu şekilde beraberinde kusur algıya sebebiyet veriyor. Bir yerde yetişen beraberinde mantar, apayrı beraberinde yerde ağılı olabilir. Bu mantar bilimi bilimi itibarıyla beklenir değil. Hiçbir mantar giderek zehirsiz iken ağılı olmaz. Başka beraberinde YANLIŞ da taraf semt yetişen ağılı beraberinde mantarın zehirsiz mantarı zehirliye çevirilmiş bulunduğu ifadesi. Maalesef tababet profesörlerimiz bile bunu söyleyebiliyor. Belki bunu halkı korkutarak mantarlardan ırak avlamak düşüncesince yapıyorlar fakat kusur beraberinde yayılıyor ve giderek akıllıcasına derece algılanıyor. Mikoloji bilimine uyarınca ağılı beraberinde mantarın zehirsiz beraberinde mantarı etkilemesi beklenir değil” halinde konuştu.
“Doğal mantarları tarif etmek ağırbaşlı beraberinde mesai ve birikim gerektirir”
Ormandan birleşen mantarların beraberinde iyi araştırılmadan tüketilmemesi gerektiğine vurgulayan Naim Güleç, “Renk muhavvil herhangi beraberinde mantar ağılı değildir güçlükle nitelik değiştirenlerin zarfında ağılı mantarların bulunduğu da unutulmamalıdır. Sözgelimi nitelik muhavvil rubroboletus satanas, kısaca iblis mantarı zehirliyken bire beraberinde aileye mensup neoboletus luridiformis kısaca felek batın mantarı zehirsizdir ve lezzetlidir. Bu detayı sebep veriyorum. Doğal mantarları tarif etmek ağırbaşlı beraberinde mesai ve birikim gerektirir.
Bazen elden fotoğrafına bakarak mantarı tanımlamaya çalışanlar oluyor. Halbuki, mantarın kapela yapısı, lamelleri, sapı, kökü ne denli tanımlamada önemliyse kokusu, kıvamı, büyüdüğü ortam, rakım, bugün derece faktörler de mantarın akıllıcasına tanımlanması düşüncesince baş döndürücü ehemmiyetli ipuçları verir. Tanımlama yaparken baş döndürücü boyutlu düşünmeliyiz” ifadesini kullandı.
"Kanlıca Türkiye'nin ulusal mantarıdır"
Anadolu insanoğlunun mantarlara taktığı isimlerin bir çok aşırı devir manalı ve haklı bulunduğunu tamlayan Naim Güleç, “Lactarius cinsinin onlarca şekli vardır. Bunlara motorin çıkaran mantarlar diyebiliriz. Lactarius mantarlarının 5-6 şekli al ve turuncu motorin çıkartır. Anadolu insanımız bunların hepsine çabucak altın renklerden ötürü kanlıca demiştir. Diğer motorin çıkaran Lactarius türlerinden bu 5-6 şekli ayırmış ve bir çok aşırı hazım rahatsızlığına sebep lactarius türlerini bozulmamış dışı bırakmıştır. Lactarius deliciosus (çam kanlıcası), lactarius sanguifluus (kara kanlıca), lactarius salmonicolor (köknar kanlıcası) en baş döndürücü tanıdık ve tüketilen mantarlardır.
Batı'ya uyarınca hâlâ beraberinde tomar tükettiğimiz ve sevdiğimiz düşüncesince ego kanlıcaya ‘Türkiye'nin ulusal mantarı' diyorum. Yine bunun derece Boletus cinsi mantarların zehirsiz ve nitelik değiştirmeyen beş altı şekline gato mantarı, köknar gato mantarı, kişmiri karın gato mantarı derece adlar sağlayan insanımız, özellikle boletus ve siullus türleri peyda etmek kıl payı benzeri diğerlerine ‘ayı mantarı' niteleyerek kendisini riskli ve ağılı türlerden korumuştur” dedi.
Vedat Yunus İkizoğlu
