Ankara
AA muhabirinin, Gümrük Birliğinin sene dönümü dolayısyla icra ettiği derlemeye göre, Türkiye ile AB ortada meydana getirilen müzakerat böylece 6 Mart 1995'te meydana gelen Ortaklık Konseyi Toplantısı'nda tahsil edilen değişmeyen göre Gümrük Birliği 1 Ocak 1996'da yürürlüğe girdi.
Gümrük Birliği ile Türkiye'nin 1995'te 21,6 bilyon dolar bulunan toplanmış ihracatı yüzdelik 942 artma göstererek 2021 bakımından 225,2 bilyon dolara yükseldi. Aynı dönemde, AB'ye bulunan dış satım 10,6 bilyon dolardan 93 bilyon dolara terfian yüzdelik 777 artma kaydetti.
Türkiye ve AB ortada şişman ortak ivme ele geçiren tecim hacmi, 2021'de 178,6 bilyon dolar olurken AB, Türkiye'nin en ehemmiyetli tecim ortağı olmayı sürdürdü. Türkiye, AB'nin toplanmış ihracatından almış bulunduğu yüzdelik 3,6'lık hisse ile 6. kâmil yerini aldı.
AB, 2021'de 93 bilyon dolar ile ihracattan yüzdelik 41,3 hisse alırken, toplanmış ihracatta önce kâmil toprak alıyor. Türkiye, AB'nin toplanmış ithalatında ise AB ülkelerinin özlük aralarında icra ettiği tecim dış tutulduğunda yüzdelik 3,7'lik payla 6. kâmil bulunuyor.
Ayrıca AB, ülkenin ihracatında bulunduğu kabilinden ithalatında da önce kâmil toprak alıyor. 2021 rakamlarına göre, Türkiye 271 bilyon dolarlık toplanmış para ithalatının 85 bilyon dolarlık tarafını yüzdelik 31,5'lik payla AB'den gerçekleştirdi. Geçen yıl, ülkenin AB ile bulunan ticaretinde ihracatın ithalatı istikbal payı yüzdelik 108,7 seviyesinde gerçekleşti.
Sistemik mesail bulunuyor
Gümrük Birliğinin yürürlüğe konmasının arkası sıra sabık çeyrek yüzyıllık süreçte, arsıulusal ticaretteki gelişmeler paralelinde, AB üçüncü devletler ile akdettiği dünkü soy sop başıboş tecim anlaşmaları (STA) kapsamında tarım, hizmetler, yatırımlar ve amme alımları kabilinden bölgelerde Türkiye ile bulunan katılma ilişkisinden hâlâ dip tercihli tensikat gerçekleştirmeye başladı.
Son dönemde, Türkiye de üçüncü ülkelerle benzeşim halde Gümrük Birliği'nden hâlâ açık şümullü STA'lar mütalaa ediyor. Bu gelişmeler doğrultusunda, Türkiye'nin en ehemmiyetli tecim ve envestisman ortağı bulunan AB ile hesaplı ve ticari ilişkileri bu dünkü akımlar çerçevesinde geliştirmede nice manada ehemmiyetli menafi bulunuyor.
Gümrük Birliği, Türkiye'nin AB'ye birlik üyeliği öncesinde intikal devri düzenlemesi yerine yürürlüğe konulmuş olması dolayısıyla iklim açısından sistemik mesail da taşıyor. Gümrük Birliği ile ait bölgelerde AB'nin değişmeyen kabul etme süreçlerinde Türkiye'nin toprak almaması, Türkiye bakımından AB'nin akdettiği STA'ların üstlenilmesinde yaşanmış bulunan güçlük ve Gümrük Birliği'nden birlik anlamıyla yararlanılmasına engel bulunan yağız yolu kotaları mevzuları sistemik mesail durumuna geldi.
Gümrük Birliğinin güncellenmesi ehemmiyet taşıyor
Bu kapsamda ortak taraftan Türkiye ve AB kabilinden Gümrük Birliği'nden elde edilmiş kazanımların en fevk düzeye çıkarılması, öteki taraftan sistemik sorunlara hal bulunması ile dijitalleşme ve e-ticaret kabilinden arsıulusal ticaretin 21. yüzyıldaki gerçekleri durumuna mevrut dünkü alanları da kapsayacak halde Gümrük Birliği'nin güncellemesi ehemmiyet taşıyor.
25-26 Mart 2021'de gerçekleşen AB Liderler Zirvesi'nin son bildirisinde, Gümrük Birliği'nin işleyişinin iyileştirilmesi ve geliştirilmesi düşüncesince Avrupa Komisyonu'na Türkiye ile çalışmalarını yoğunlaştırması, Avrupa Konseyi'ne de müzakerelerin başlatılabilmesi düşüncesince mezuniyet belgesinin hazırlanması düşüncesince mukteza emek harcamaları yapması dair çağrıda bulunuldu.
Bu doğrultuda, resmi müzakerelerin başlatılmasına müteveccih ister AB Komisyonu'ndaki gerekse AB ülkelerindeki muhataplarla politik ve beceri ölçüde hararetli halde görüşmeler gerçekleştiriliyor.
Türkiye-AB arasındaki bulunan Gümrük Birliği ile ekincilik ürünlerine bağlı tercihli rejimin aklık ve çalışan işleyişi sağlanacak ve Gümrük Birliğinin güncellenmesi emek harcamaları sürdürülecek.
