Ankara
Kirişci, Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü Konferansa Salonu'nda planlı Sulama Yönetimi Çalıştayı'nda, Türkiye Yüzyılı vizyonuyla, ülkede sulama yönetimi bakımından su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımını taşımak düşüncesince birlikte araya geldiklerini söyledi.
Dünya su kaynaklarının yüzdelik 70'inin tarımda, yüzdelik 19'unun sanayide ve yüzdelik 11'inin içmece suyu şekilde kullanıldığına dikkati çekici Kirişci, ülkede ise tüketilen suyun, yüzdelik 76'sının tarım, yüzdelik 24'ünün ise uran ve içmece suyu biçiminde kullanıldığını tabir etti.
Kirişci, ülkede adam başı sakıt salname su miktarının 1323 metreküp ve ülkenin su stresi altında olduğuna ayraç ederek, akıbet 20 yılda AK Parti hükümetleri şekilde meydana gelen yatırımlarla ülkenin, besin anlamında kendiliğinden yetme kapasitesine ehil dünyanın mahdut ülkelerinden bir tanesi pozisyonuna geldiğini vurguladı.
Ülkenin ekincilik arazilerinin kestirmece 24 milyon hektar olduğuna yer veren Kirişci, bunun 12,5 milyon hektarının sulanabilir nitelikteyken, uran ve iktisadi şekilde sulanabilecek arsa miktarının 8,5 milyon hektar şekilde belirlendiğini aktardı. Kirişci, 2022 bakımından uran ve iktisadi şekilde sulanabilir arazinin yüzdelik 80'ine yanıt mevrut kestirmece 6,9 milyon hektar arazinin sulamaya açıldığını kaydetti.
Kirişci, "Suya Göre Tarım" ilkesinden hareketle Sektörel Su Tahsis Planları'nın hazırlandığına ayraç ederek, şunları kaydetti:
"6 havzada tamamlanan, 11 havzada tedarik emek harcaması bitmeme fail planlarla, su kaynaklarının kullanımının akıllıca planlanmasını, suyu kullanan sektörler ortada adaletli ve kararlı su paylaşımını sağlamayı ve su kullanımından elde edilecek faydayı en yukarı seviyeye çıkarmayı hedefliyoruz. Kuraklık Yönetim Planları da hazırlanıyor. Bu kapsamda havzanın nitelikleri dikkate alınarak, az su tüketen bitkilerin ekilmesine evleviyet verilecek. Kuraklık Yönetim Planları da 15 havzada tamamlanırken, 12 havzada icraat bitmeme etmektedir. Sulama takip ve kıymetlendirme sonuçlarına layıkıyla işletmeye oluşturulan sulama tesislerimizden çalışarak 700 binin üstünde çiftçimiz yararlanmaktadır."
Borulu sulama sistemi yaygınlaşıyor
Borulu sulama sistemlerini yaygınlaştırdıklarını tamlayan Kirişci, yüzdelik 32 bulunan borulu kanalizasyon sisteminin, toy planlar ve emektar sulama sistemlerinin modernizasyonu ile yüzdelik 50'ye ulaşmasını öngördüklerini söyledi.
Kirişci, alışılmış çizgi ve kanalet düzene ehil yerlerin borulu şebekeye çevrilmesiyle averaj su tüketimlerine layıkıyla damlama ve yağmurlama sulama yöntemiyle 5,8 bilyon metreküp su tasarrufu sağlanacağını vurguladı.
Bütünsel su kaynakları ve sulama yönetimi bağlamında sulama projelerini yaşama geçirirken diyalekt nitelikleri dikkate aldıklarına aktaran Kirişci, bu çerçevede, yükselme merkezlerinin erke ihtiyacını istikbal etmek gibi gündüz enerjisi santrali yapılması dair planlı AR-GE ve mevzuat çalışmalarında sona gelindiğini kaydetti.
Sulanan arsa akıbet 20 yılda 69,6 milyon dekara yükseldi
Kirişci, su kaynaklarını tükenme sınırına ulaşmadan korumak, doğurgan taşımak ve akıllıca yönetmenin AK Parti hükümetlerinin esas politikası olduğuna dikkati çekerek, şu şekilde bitmeme etti:
"Yaptığımız yatırımlarla akıbet 20 yılda, sulanan arazimizi 21,7 milyon dekar artırarak 69,6 milyon dekara, salname içmece suyu miktarını 2 bilyon metreküpten 5 bilyon metreküpe, toplulaştırdığımız araziyi 4,5 milyon dekardan 68 milyon dekara, baraj ve gölcük sayımızı 3,4 katına şu demek oluyor ki 504'ten 1701'e, HES sayımızı 6 katına, 125'ten 740'a, feyezan himaye organizasyon sayımızı 2 katına, 5 bin 18'den 10 bin 400'e, önce kat DSİ çeşidinden düz yazı edilen atılmış su tasfiye tesisi sayısını 24'e, arsa altı depolaması ve protez hizmetçi organizasyon sayısını 101'e çıkardık. 2002 senesinde 133 bilyon metreküp bulunan su ambarlama kapasitemiz 183 bilyon metreküpe yükselmiştir. 2002 senesinde baraj sayımız 276 iken ahit bu aynı 930 adede ulaşmıştır."
Suyun doğurgan kullanılması kapsamında, mestur sulama sistemlerini yüzdelik 6'dan yüzdelik 31'e çıkardıklarını tamlayan Kirişci, önce evrede 9 milyon dekar mestur sulama sistemine ön yüklemeli saat takılacağını söyledi.
Kirişci, çevreyi destek olmak ve kaynakları çalışan taşımak namına atılmış suların tarımda baştan kullanması düşüncesince çalışmalara başladıklarını da vurgulayarak, çokbilmiş sulama yatırımları, AR-GE faaliyetleri ve mekanizasyon kullanımını yaygınlaştırarak verimi ve kaliteyi yükselttiklerini anlattı.
Bakanlık çeşidinden "Sulama Sularının Kalitesi ve Kullanılmış Suların Yeniden Kullanılması Hakkında Yönetmelik" emek harcamaları yapıldığına ayraç fail Kirişci, bahis konusu yönetmeliğin yayımlanmasıyla mevzuat boşluğunun kapatılmış olacağını dile getirdi.
Kirişci, birlikte yılda, baştan kullanılabilecek 3,2 bilyon metreküp su bulunduğunu belirterek, bu suyun, yüzdelik 65'inin zirai sulamada, yüzdelik 22'sinin çevresel kullanımda, yüzdelik 10'unun sanayide, yüzdelik 2'sinin arsa altı suyu beslemesinde, yüzdelik 1'inin peyzaj sulamasında, ve binde 1'inin ise içmece suyu kaynaklarının beslenmesinde kullanılabileceğini belirlediklerini aktardı.
Kent merkezlerine benzeyen alanlarda başta sulama suyu gereksinim duyan yerlerde atılmış su tasfiye tesislerinde arıtılan suların kalitesinin iyileştirilerek tarımda değerlendirilmesini hedeflediklerine dikkati çekici Kirişci, bu yöntemin, site tarımı modelinde yayılmış şekilde kullanılmasını planladıklarını anlattı.
Kirişci, su kaynaklarını Milli Su Politikası'yla, sürdürülebilirlik ve bildirme güvenliği esasına ilgili murahhas birlikte modelle yönettiklerini belirterek, "Suya layıkıyla tarımı ve sulama verimliliğini artıracağız. Tarımsal sulama yatırımlarını çurlatmak düşüncesince seçenek finansman modelleri geliştireceğiz. Denizlere dökülen sularımızı, su potansiyelinin ehliyetsiz bulunduğu iç yerlere aktaracağız. Yer altı sularımızı sıkı dibine alacağız, yığın ve feyezan sularıyla besleyeceğiz." ifadelerini kullandı.
DSİ Genel Müdürü Lütfi Akca da zirai sulamanın su kaynakları yönetiminin merkezinde arsa aldığına dikkati çekerek, sulama sisteminin aşırı dobra yönetilmesi icap ettiğini anlattı.
Sulama Yönetimi Çalıştayı
Bakanlıklar, amme kasıntı ve kuruluşları ile yüksekokul dünyasından aşırı sayıda uzmanın katılmış bulunduğu çalıştay, 27 Kasım'da sona erecek.
Çalıştay kapsamında, sulama mevzuatı, kurumsal çatı ve sorumluluklar, sulamada su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı, sulamada dalavere modelleri, finansmanı ve sorunları, sulama altyapısı sürdürülebilirliği, pompalama sulamalar ve sorunları, sulama sosyolojisi ve yetişek neşir emek harcamaları ele alınacak.
