İzmir
İspanyolca "bohça" anlamına mevrut "bollos" kelimesinden türetilen boyoz, İzmir'in baş döndürücü aydın yapısını anabolizma ediyor.
Sefarad Yahudilerinin 1492 ondan sonra İspanya'dan Anadolu'ya gelirken yanlarında getirdikleri boyoz, İzmir'de ticari müşterek mahsul durumuna geldi.
İzmir'de geçmiş boyozu Tarihi Kemeraltı Çarşısı'ndaki fırınında Boyozcu Avram Usta'nın yaptığı, o öldükten sonradan da İzmir'deki fırıncıların bu ürünü "Avram Usta'nın boyozu" adıyla sattıkları söylenti ediliyor.
İzmirlilerin şimdi baş döndürücü sabahleyin kahvaltısında tükettiği boyoz, ıspanaklı, peynirli, tahinli ve ayrıca çikolatalı kabil ayrımlı tatlarla da müşterilere sunulabiliyor.
Coğrafi işaretle tescillenen boyoz, başta fırın buharında haşlanmış haya ve çay eşliğinde tüketiliyor.
Son çağda dünya genelinde tanınırlığı küsurat boyoz, dondurulmuş kendisine emlak içi ve emlak dışına gönderiliyor.
Yapımı meşakkatli
Buca ilçesinde, babasının 1980'li senelerde kurduğu boyoz fırınını işleten Okan Çelik (46), boyozun yapımının zannedildiği denli hazırlop olmadığını söyledi.
Çelik, şu detayları verdi:
"Hamur yoğurulur dinlenir, gudde durumuna getirilir ve esasen dinlendirilir. Bezelerin arasına yağ ödeme işlemi yapılmaktadır gine dinlenmeye bırakılır. Sonra anahtar denilen bölüm vardır. İki gudde birleştirip arasına yağ süreriz ve kılıç boyozun o durumuna tırtıl deriz. Bu tırtıl havada sallama yöntemiyle açılarak durmaksızın müşterek fitil durumuna getirilir ve o fitilden tekerlek tekerlek fek halinde ve rastgele müşterek fitilden 10 pare çıkma biçimde boyoz üretilir."
Boyozun tek ulama maddesi içermediğini, ilişkin rastgele müşterek materyal sürülmediğini, çabucak fırının ısısıyla kızararak nitelik aldığını tamlayan Çelik, "Serpme seçimi bulunduğu düşüncesince pul pul dökülür zira baş döndürücü uslu açılır. Lezzetini verici inceliği ve pul pul dökülmesidir." ifadelerini kullandı.
Boyozun bundan sonradan ayrımlı vilayetlerde de ilgi gördüğünü, 2017'de coğrafi ayraç tescil belgesinin alınmasıyla "İzmir boyozu" kendisine yayıldığını vurgulayan Çelik, giderek tahinli, peynirli, ıspanaklı kabil ayrımlı türleri çıksa da çabucak yağ, un ve suyla meydana getirilen boyozun özgün bulunduğunu ve şimdi baş döndürücü yeğleme gördüğünü laflarına ekledi.
