Iğdır
Iğdır'da yakalanıp uydu vericisiyle izlemeye tahsil edilen ve dünyada nesli tükenme riski haiz mahir kuşlardan biri bulunan "Bozkır delicesi"nin sonuç 1,5 yılda 2 ana kara ve 13 dünya ortada 24 bin 991 kilometre yol katettiği belirlendi.
Iğdır Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü (DKMP) ile KuzeyDoğa Derneği görevlilerince, Tuzluca ilçesine ilişkin Yukarı Çıyrıklı köyünde arazi meydan Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda 2020 yılının april ayında yakalanan Bozkır çıldırasıya uydu vericisi takıldı.
Daha sonradan natürel ortamına bırakılan Bozkır delicesi, uydu verilerine göre, çelimsiz müddet sonradan Ermenistan, Gürcistan ve Rusya'dan geçip Kazakistan'ın yıldız sınırına geçti.
Kazakistan'ın Ozyornoye bölgesine göçüp burada üreyen kuş, makale yaban geçirdikten sonradan gene Rusya, Gürcistan ve Ermenistan üstünden Türkiye'ye gelip Kars güzergahından Iğdır'a geldi.
Daha sonradan Şırnak'a geçip buradan Türkiye'yi bırakma ederek sırası ile Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad ve Nijer'e eriştiği belirlenen kuşun henüz sonradan gittiği Nijerya'nın Sokoto bölgesinde konakladığı belirlendi.
Sokoto'da kışı nâkil mahir kuşun, arkası esna Nijer, Çad, Sudan, Mısır, Ürdün, Suriye ve Irak üstünden Türkiye'ye gelip Ermenistan, Gürcistan ve Rusya üstünden Kazakistan'daki tenasül noktasına döndü.
Bozkır delicesi, Asya ve Afrika kıtasındaki göç amacında toplamda 24 bin 991 kilometre yol katetti.
Kuşun, güzergahındaki ehemmiyetli sulak sahaların beraberinde gezinsel alanlarda de birlikte müddet dinlenip beslendiği, dirim sürdüğü alanlarda devir ortamında kilometrelerce uçtuğu belirlendi.
Yolculuk esnasında konakladığı dönemler dış havada en çok 3 bin mt. yüksekliğe çıkıp minimum 376 metreye derece inerek uçuşuna bitmeme fail Bozkır delicesinin bu süreçte saatte averaj 86 kilometre himmet icra ettiği anlaşıldı.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı da olan, Koç ve Utah üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ve kadrosu ile Iğdır DKMP görevlilerinin koyu çalışmasıyla takip dibine tahsil edilen nice kuştan bulunan Bozkır delicesi, şu anda Kazakistan'ın kuzeyindeki tenasül dalında bulunuyor.
Burada sönümsüz Bozkır delicesinin şimdilerde baştan göç düşüncesince yola çıkması bekleniyor.
Aras Kuş Halkalama İstasyonu sorumlusu Kayahan Ağırkaya, AA muhabirine, uydu takip cihazıyla izledikleri kuşlardan elde edilmiş verilerin ornitoloji açısından enikonu ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
Aras Kuş Cenneti'nin nice adalet ev sahipliği yaptığını tamlayan Ağırkaya, "Aras Vadisi'ni kullanan ehemmiyetli kuş türlerinden biri de Bozkır delicesidir. Geçen sene april ayında yakaladığımız ve uydu vericisi taktığımız delicelerden birlikte tanesi aceleci biçimde evvel Ermenistan, Gürcistan, Rusya ve arkası esna Kazakistan'da arazi meydan Rusya sınırına yaklaşan bölgedeki tenasül sahasına ulaştı." dedi.
Ağırkaya, Bozkır delicesinin makul dönemin gelmesinin arkası esna tenasül bölgesinden kışı geçireceği Afrika'ya akla yatkın göçe başlayacağını anlatarak, "Kazakistan'dan sabık sene Türkiye'den gittiği yolu gene kullanarak arka dönen Bozkır delicesi Kars'tan ülkemize girip sırası ile Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad, Nijer rotasını takip ederek Nijerya'daki kışlama noktasına gitti." bilgisini paylaştı.
Uydu vericisi takılan hepsi kuşların derneşik adına takip edildiğini ve elde edilmiş verilerin eşya dibine alınarak nice düzentileme yapıldığını aktaran Ağırkaya, "Uydu vericilerimizden aldığımız verilere mucibince takip ettiğimiz bu Bozkır delicesi, Türkiye'den Afrika'ya gittiği yoldan gene arka dönerek şu anda tenasül bölgesi bulunan Kazakistan'ın Rusya sınırındaki bölgesinde hayatını sürdürüyor." ifadesini kullandı.
Nesli tükenme riski bulunan enva ortada al listede arazi alıyor
Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde arazi meydan ve herhangi birlikte sene on binlerce kilometre yol kateden bozkır deliceleri, yolculukları esnasında birlikte müddet Aras Kuş Cenneti'nde konaklayıp, beslenip, dinlenip arkası esna göçlerine bitmeme ediyor.
Bozkır deliceleri, Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda kuş bilimciler ve tabiat dulda görevlilerince halkalanıp uydu vericileriyle izleniyor.
Kuş gözlemcilerinin beğenisini çekici ve mahir türlerinden bulunan bu kuş, literatür Afrika'dan dönerken Türkiye'den geçip Orta Asya'ya ayrıca Sibirya'ya derece uzanan tenasül sahalarına gidiyor, güzün gene arka dönerek Iğdır'dan geçerek Orta Afrika ile Doğu Afrika'ya tedricen kışı geçiriyor.
