Portakal üretiminde Türkiye'nin önemli havzalarından birisi bulunan Aydın'da toplam ürün sabık seneye uyarınca arttı. Portakal, tonaj ve kalibre adına üreticisinin yüzünü güldürürken, üreticiler aracıların çokluğu zımnında vatandaşların mahsul alırken bundan sonraları pare hesabı hazırlamaya başladığını anlatım ederek bu mevzuya birlikte eritme bulunmasını istedi.
“İhracat olursa mahsul değerlenir”
İhracatın niteliğine uyarınca portakal fiyatlarının da çoğalma gösterdiğini anlatım fail Köşk ilçesindeki portakal üreticisi umut Ertem, “Ürünümüz bu yıl güzel. Mandalina da az buçuk toplam ürün düşüklüğü mevcut fakat portakal mahsul olarak, tonaj ve kalibre adına da elleme durumda. Sulanmayan alanlarda ıvır zıvır kalsa da suyu bulunan alanlarda kalibre istiğna edici. Portakalı hem biçimde fidan satı düşüncesince topluyoruz bununla beraber ambara koyarak 2-3 ay bekletip o biçimde değerlendiriyoruz. Hal tutarları az buçuk gevşekti. Ancak gusülhane devreye girdikten sonraları kendini topladı. Depo fiyatlarının nasıl sonuçlanacağını bilmiyoruz. 3 ay sonraları ihtimal bugünkü sattığımız fiyattan da satabiliriz, ihtimal yüzdelik 70-80 farkla da satabiliriz. O az buçuk ucu görünmez birlikte durum. Portakalın aşkın dobra bedel kazanılmış olduğu seneler da evet fakat böylece bedel kazanmayıp on paralık satılmadığı seneler da oldu. Bu az buçuk dış satım ile alakalı. Malın anlaşılan birlikte bölümü ülke dışına dış satım adına giderse iç piyasada dünyalık değerleniyor, dünyalık eksildiği düşüncesince kıymetini koruyor. Olmadığında da bu malın bütünü ülke ortamında gitmek mecburiyetinde kalıyor. Yurt ortamında istihlak yerinde da bu yol malda aşkın baş döndürücü birlikte bereket oluyor. Bu halde da alıp satanlar, halciler ve komisyoncular 'nasılsa dış satım yok' niteleyerek günce ve ya haftalık adına eder düşürüyor. Üreticinin de bu vaziyete erinç yapabileceği birlikte obje olmuyor. Ya satıp borcunu ödeyip önünü görecek ve ya satmayacak çürütüp dökecek” dedi.
“Kilosu 2 liraya vaziyete satılıyor”
Fiyatların ürünün kalitesine uyarınca değiştiğini kaydeden Ertem, “Fiyatlar gusülhane bazında 70 kuruş, ikinci epope dediğimiz epope dediğimiz mahsul 1 liralık 20 kuruş, başka kalibre adına aklık adına bilinen iri ve dobra epope portakal da 1 liralık 70 kuruş ile 2 TL arasında. Bunlar yayımcı vaziyetteki komite karışma fiyatları. Bu malların 15 güne denli direniş gücü var. Herkes eritme düşüncesince mahsul kestiği devir bu halde eritme fiyatı 1 liralık 60 kuruş seviyelerine düşüyor. Ama endam az olduğunda ve müşteri haricen ulaştığında mülkü almaya başladığı devir eder 2 bin liralık civarına çıkıyor. Genelleme meydana getirecek olursak şu anda ürünlerimiz 1 liralık 60 kuruş ila 2 liralık ortada satılıyor. İşlenmiş üründe ise bu eder yayımcı değişiyor. O halde halci yahut pazarcı ürünü alıyor, bizim buradaki mumlama fabrikalarına gidiyor. Burada üstünü tanıdık deyim ile gösteriş çekiliyor ve altlarına birer pare eke konuyor. Bu halde da kiloda 50 kuruş kabil birlikte maliyet henüz oluyor. 2 liranın dair 50 kuruş henüz ekleniyor” niteleyerek konuştu.
“Araya ne denli aşkın aracı girerse eder da o denli aşkın artıyor”
Üretici adına kendilerinin 2 liradan sattıkları portakalların ana kent şehirlerdeki tezgahlarda 7 liraya denli çıkan fiyatlarla satıldığını ve bunun sebebinin de araya giren aracıların çokluğu bulunduğunu laflarına ekleyen portakal üreticisi Ertem laflarını şu biçimde sürdürdü:
“Bizim sıkıntımız üretici adına fidan tüketiciye ulaşamıyoruz ve malımızı fidan sektöre götürüp birlikte pare hiçbir bey şansımız yok. Arada mecburen halciler olacak. Biz burada birlikte vaziyete dünyalık veriyoruz eritme komisyonunu kesip koyuyor. Araya süt ve seyahat maliyeti de giriyor. Bu dünyalık İstanbul'a gittiğinde oradaki halci mülkü oraya denli getirmiş olduğu düşüncesince o da dair birlikte eder henüz koyuyor. Oradan pazarcıya ve ya manava gidiyor, onlar da karını yansıtıyor derken bu hakeza katlanıp gidiyor. Bizim burada vaziyete 1 liralık 60 kuruştan sattığımız portakal İstanbul'a vardığı devir 5, 6 ve ya 7 liraya satılıyor. Aracılar ne denli çoğalır bütünü de kârını dair koyarsa tüketiciye gidene denli vatandaşın yiyemeyeceği seviyelere çıkıyor. Mesela bizim burada 1,5-2 liralık ortada satılırken, İstanbul ve İzmir'deki yurttaşlar az henüz pare hesabı yapıyor. Bugünün şartında girdi fiyatlarımıza bakarsak fiyattan mutlu değiliz. Ama beterin beteri var. Bu mülkü on paralık satmayıp çöpe dökmüş de olabilirdik. Onun düşüncesince memnunuz. Ama ekinci herhangi birlikte devir gönlü geniştir, üretici elinden geldiğince henüz aşkın ve henüz nitelikli istihsal etmek düşüncesince efor harcar. Şartlar elvermediği devir da çiftçinin de yapabileceği birlikte obje kalmıyor.”
Murat Uçkaç - İbrahim Kılınç