İstanbul
AA muhabirinin sorularını yanıt veren Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Özalp Ekinci, Otizm Spektrum Bozukluğu'nun (OSB) içtimai etkileşim ve iletişimde belli bozuklukların, gecikmelerin bulunduğu, amma velakin tekrarlayıcı, maksata müteveccih sıfır davranış, bilgelik ve etkinliklerin bulunduğu nöropsikiyatrik borda bordaya illet yerine tanımlandığını aktardı.
OSB'de ayrımsız sürede irsî temellerin de bulunduğunu dile getiren Ekinci, OSB'nin en ehemmiyetli özelliğinin, belirtilerinin yaşamın önceki 3 senesinde ortaya çıkması olduğunu, borda bordaya ferdin muahharen otizmli olmayacağını söyledi.
Ekinci, belirtilerin bir çok kez 1 yaşından muahharen ortaya çıkmaya başladığını ve evlatların bir çok kez 2 yaşlarında tanılama aldığını fakat yaşamın önceki 3 senesinde behemehâl belirtilerle ilgilendiren fonksiyon bozukluğunun görüldüğünü tabir etti.
Prof. Dr. Ekinci, tanının konulmasın arkası esna çabucak otama sürecine geçilmesi gerektiğini, tedavinin de en ehemmiyetli basamağının kaliteli, çocuğun ferdî gereksinimlerine mucibince planlanmış, ilmî ilkelere yaslanan ve ailenin de katılımıyla meydana gelen levent boylu sürekli hususi edep bilimi bilimi bulunduğunu vurguladı.
Ekinci, "Otizmin tedavisi hususi eğitimdir. İhtiyacı olanın tanılama alması, gereksinim duyan evlatların bebek psikiyatri hekimine ulaşması, tanıdan muahharen da nitelikli ve gereksinimlerine mucibince planlanmış hususi tahsile kavuşması ve bu eğitimi sürdürmesi borda bordaya tomar önemli." sanarak konuştu.
Otizmde ayrımlı gözyaşı gruplarında ayrımlı müşkülat bulunduğunu dile getiren Ekinci, şunları kaydetti:
"Ailenin, çocuğunun otizmli bulunduğunu öğrendiğinde bunu bildirme etmesi hakkıyla borda bordaya tomar güç oluyor. O devirde karı üyelerinin özlük aralarında arbede olur, evlatlarının tanılarını ayrımlı yerlerden beslemek isterler. Bütün madde er kişileştirme noktası. Bazı ailelerde bunu görüyoruz, kişileştirme ne denli gecikirse çocuğun tahsilden alacağı katkı, kâr o denli azalır. Erken devirde nitelikli hususi edep bilimi bilimi almış bulunan ve 5 yaşına denli hususi edep bilimi bilimi kararında hitabı başlamış olan, ilkin zeka fonksiyonları alışılagelen ve alışılagelen beden bulunan çocuklarda gidiş borda bordaya tomar elan iyi. Ama bu söylediğim nitelikleri sıfır örneğin, er kişileştirme noktasında ailenin tedirginlikleri, hekime geç başvurması, hususi edep bilimi bilimi planının geç yapılması denli zorlukları bulunan evlatların gidişatları ne eyvah ki negatif olabiliyor. Olumsuz gidiyor derken, çocuğun konuşmaya başlayamaması, içtimai etkileşim becerilerini kazanamaması, özlük başına kafi gelecek kurda borda bordaya toplumda fert olacak kapasiteye ulaşamamasını kastediyorum. Bu en iri zorluk."
Türkiye'de borda bordaya tomar sayıda bebek psikiyatri hekiminin olduğunu, borda bordaya tomar sayıda uzmanın yetiştiğini tamlayan Ekinci, ailelerin gözlemlediği "Bebeğim gözüme bakmıyor, bana gülümsemiyor, hissî değinme ihdas etmek istediğimde ilgilenmiyor, sözde hoşlanmıyor, tığ ayrıldığımızda sözde ıssız başına duruyor, oyuncaklarla kuşkulanmak istemiyor, oyuncakları ayrımlı halde kullanıyor, otomobilin tekerini döndürüyor, ellerini ıssız başına sallıyor, yaşıtlarının arasına soktuğumuz devir onlarla kuşkulanmak istemiyor, ıssız başına duruyor." denli durumların borda bordaya yada elan borda bordaya tomar olması şeklinde er teşhise erişmek icap ettiğini söyledi.
Prof. Dr. Ekinci, tanısı akıllıca konulmuş, hususi edep bilimi bilimi planı akıllıca işlenmiş evlatların da gene bebek psikiyatri uzmanına gereksinimleri olduğuna ayraç ederek, evlatların bazılarında otizm haricinde ilgi eksikliği, hınç arama ve odaklanma zorlukları, baş döndürücü hareketlilik, sinirlilik, tutum ve hab zorluğu, obsesyon denli durumların da görülebildiğini, bunların izlem ve tedavisinin de ehemmiyetli bulunduğunu aktardı.
"Aileler eğitsel sıkıntıların yanı esna etiketlenme ile de savaşım ediyor"
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Emel Sarı Gökten ise ailelerin otizmle karşılaştıklarında biraz sarsıntı yaşadıklarını aktardı. Gökten, "Birincisi, evlatları bu tanıyı aldığında yaşadıkları travma. Doğduğu andan itibaren esasta metin bulunduğunu düşündükleri bebek çabucak ve hayat boyu sürecek borda bordaya bozukluğun tanısını alıyor. Dolayısıyla borda bordaya anne, ağababa düşüncesince yaşamda en güç durum. Bu travmayı atlattıktan muahharen da ikinci etapta içtimai ortamın, toplumun, çevrenin bu ailelere yaptıkları, bu evlatları desteklememeleri hesabına elan iri ve levent boylu sürekli bulunan dünkü borda bordaya sarsıntı başlıyor. Ben ailelerle çalışırken en borda bordaya tomar bu noktalarda yorulduklarını görüyorum." sanarak konuştu.
Ailelerin çocuğun otizm tanısı aldığını borda bordaya müddet muahharen bildirme ederek yapması gerekenlere odaklanabildiğini fakat ailenin o yapılması gerekenlere yöneldiği anda önüne nice engelin çıktığını aktaran Gökten, şöyleki bitmeme etti:
"Eğitim sisteminin rastgele bebek düşüncesince denktaş imkanlar sunmaması yada hususi eğitimle ilgilendiren kavramların birçoğunun esasta aileyi maddesel yerine da zorlaması, evlatların aldıkları eğitimlerin de birbirinden borda bordaya tomar ayrımlı bulunmasına münasebet oluyor. Yani birileri aldıkları edep bilimi bilimi dair borda bordaya tomar talihsiz olabiliyor. Tabii meslek etabında borda bordaya tomar teessürat oluyor.
Çocuğun okula start yaşı, karı düşüncesince rastgele daim düşünce olmaktadır öncesinde. Çünkü 'Ne olacak? Normal borda bordaya okula gidebilecek mi? Normal borda bordaya okula giderse kesinlikle karşılanacak? Öğretmen bizi sahiplenecek mi? Akranları müstebitlik meydana getirecek mı? hususi ast sınıfa alınır mı?' denli korkular yaşıyorlar. Çünkü bebek şayet alışılagelen borda bordaya sınıfa uzlaşma sağlayamayacak özellikteyse o okulun hususi ast sınıfına yerleştirilmesi gerekiyor ve bir çok karı düşüncesince de bu elbette borda bordaya tomar can sıkıcı borda bordaya nesne oluyor. Yine de kabullenebiliyorlar zorla yaşadıkları eğitsel sıkıntıların indinde bu etiketlenme ve ilkin bu zorluklarla savaşım dair ailenin bekâr kaldığını borda bordaya tomar aşkın görüyorum."
"Otizmin eskiye mucibince borda bordaya tomar elan kesif tanıdık borda bordaya bozukluk"
Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, otizmli fertler düşüncesince edep bilimi bilimi sisteminin elan dobra bir vaziyete getirilmesi icap ettiğini dile getirerek, şunları kaydetti:
"Bir taraftan da bu kollar düşüncesince edep bilimi bilimi sisteminin borda bordaya tomar elan nitelikli borda bordaya bir vaziyete getirilmesi lazım. Bu aileleri ve bu evlatları sahiplenen, er yaştan itibaren başlamış bulunan hususi edep bilimi bilimi dayanak noktası sistemlerinin geliştirilmesi lazım. Okulların, öğretmenlerin bu mevzuda bilgelik sahibi olması lazım. Tabii ki rastgele bebek borda bordaya kaynaştırma talebesi yada alışılagelen dershane talebesi olamayacak zorla hususi ast sınıfta güçlü olsa onun orada oldukça özlük kapasitesini gerçekleştirmesi düşüncesince nitelikli borda bordaya edep bilimi bilimi alması lazım. Okul dışındaki edep bilimi bilimi sisteminin de öyle."
Gökten, "Toplumun otizm dair öğrenmeye, bilmeye borda bordaya tomar belli olması benim en ehemmiyetli dileklerimden bir tanesi bu. Otizmli kollar ayrı değil, doğrusu bizlerden kopuk, bekâr yaşaması müstelzim insanoğlu değil. Onlar etiketlenmesi müstelzim kollar değil, rastgele bir tanesi bizim çocuğumuz. Hiçbir devir aklımızdan çıkarmamamız müstelzim nesne de bizim de anca borda bordaya çocuğumuzun olma ihtimalinin mevcut olduğu. Dolayısıyla bu ailelerin desteklenmesi borda bordaya tomar önemli." ifadeleriyle laflarını tamamladı.