Manisa
Manisa'nın Kula ilçesinde anadan görme adına meşe odunundan odun kömürü üretimiyle geçinen mahalle halkı, güç ve derinlemesine meşguliyet müstelzim işlerini el birliğiyle yapıyor.
Büyükşehir yasasıyla mahalle statüsüne sabık Battalmustafa köyünden sabahleyin saatlerinde yola koyulan traktörler, bir fazla aşırı evli çiftlerin bulunmuş olduğu mangal kömürü emekçilerini Orman Genel Müdürlüğünce gençleştirme çalışmalarının yürütülmüş olduğu ormanlık bölgeye taşıyor.
Orman aralama emek harcamaları kapsamında elektrikli testerelerle parçalara ayrılan art ve odunlar, römorklara yükleniyor.
Mangal kömürü imal edilen sahaya boşaltılan dallar, büyüklüklerine mucibince ayrılarak mahrut halinde diziliyor. "Torluk" ismi sunulan yığının üstü henüz sonradan toprakla örtülüyor.
Tepesinde oluşturulan delikten koninin içerisine atılmış közlerle kontrollü yakılmaya başlanan dallar, 10 ila 12 çağ boyunca dostça içe yanarak mangal kömürüne dönüşüyor. Bu süreçte ocağın başlangıcında mümkün ortak aksaklığa üzerine defa markajcı köylüler, yorgunluklarını çay içerek ve yırlamak söyleyerek gideriyor.
Mangal kömürlerini çuvallara doldurup kamyonete yükleyen köylüler, tamamı bu savaş böylecene elde ettikleri ürünleri kilogramı 3,5 liradan tüccarlara satıyor.
Bölgede salname averaj 300 titrem imal edilen mangal kömürü, meşe kalitesi ve anadan görme üretim yöntemiyle alıcılardan arzu görüyor.
"Paramızı toprağın altından çıkarıyoruz"
Mahalle halkından 60 yaşındaki Mehmet Uygun, AA muhabirine, odun kömürü üretimini atalarından öğrendiklerini, zorluğun birlikte uslu bilgileri mevcut mesleklerini istekle yaptıklarını söyledi.
Odunun kömüre dönüşmesinin haricen görünmüş olduğu kabilinden havadan olmadığını özetleyen Uygun, şu halde konuştu:
"Ormandan kesmesi, taşıması zor. Getirip odunu döktün mü işin inceliğini bilmen lazım. Biz atamızdan öğrendik. Herkes bunu yapamaz. Nasıl ortak şakirt ustanın birlikte yetişiyorsa değiştirmeden anca eğitilmesi gerek. Ekmek paramızı toprağın içerisinden çıkarıyoruz. Ne devir nasıl sonuçlanacağı anlaşılan değil, gecenin ikisinde kömür delinebilir, yanarken aralık yapabilir, emeklerimiz heba olabilir. Havasını bulamazsan bu kömürü çıkaramazsın."
Toruğun başlangıcında defa tutmanın önemine dikkati çekici Uygun, yağışın ve alevlenmiş rüzgarın ateşi bozabildiğini belirterek, "Ateşin sönmeye benzeyen en güç zamandır. Toruk gezinti yapar, yanma yapar. Bir dakika bu halde yanarsa dokunca edersin. Bunu yakmadan çıkarmanın için bakacaksın." dedi.
"Satıp paramı aldıktan sonradan en bahtiyar insanoğlu benim"
Üretim sürecinde mahallelinin imece usulüyle birbirinin işine koşturduğunu özetleyen Uygun, bütünlük olunca en güç işlerin bile üstesinden gelinebileceğini anlatım etti.
Mangal kömürü üretiminde hanımefendilerin desteğinin önemine yer veren Uygun, laflarını şu halde sürdürdü:
"Bir işi istekle yapmıyorsan yapmayacaksın, eşin dayanak noktası olmuyorsa da yapmayacaksın zira batırırsın. Bu işin hazzını en baş döndürücü yaşadığım an sattıktan sonradan hissettiklerim. Mesela buradan kamyona yükleyip Afyonkarahisar'a götürüp satıyorum. Orada paramı alıp yola düştüğümde, evime getirip eşimle harcadığımızda en bahtiyar insanoğlu benim. Satış dair sorunumuz yok. Elimizde bulunduktan sonradan birçok titrem olursa olsun satılır. Bizim ürünümüz nitelikli olduğu için ortak dakika üstelik durmuyor."
Mangal kömürü emekçisi 62 yaşındaki Elif Günay da bu işi çocukluğundan buyana yaptığını, güç bulunmasına karşın komşuları ve dostlarıyla dörtköşe hengâm geçirdiklerini söyledi.
Günay, "Geçimimiz odun kömüründen, yönetim ederiz şükür lakin baş döndürücü zor. Şimdiden sonradan hazırlamaya kudretim bulunmayan artık. Belim ağrıyor, başım ağrıyor. Çocuk yaşta başladım, anamın evinde başladım, bu yaşıma derece bununla uğraşıyorum. Odunlarla uğraşırken dağlarda çay demleriz, içeriz, yırlamak söyleriz, bazı bazı ağlarız, bazı bazı güleriz." sanarak konuştu.