Taşkent
28 Kasım'da Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta düzenlenecek bulunan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da alınması muhtemel Ekonomik İşbirliği Teşkilatı'nın (EİT) 15'inci zirvesinde örgen devletler ortada ticari, iktisadi ve kültürel iş birliğini ihya anlamında adımlar atılacak.
Türkiye, İran, Pakistan talih ve hükümet başkanlarının lehçe iktisadi iş birliğini yetiştirmek amacıyla 1964'te İstanbul'da bir araya gelerek, yayımladıkları bildiriyle kurulan Kalkınma düşüncesince Bölgesel İş Birliği (RCD) platformunun devamı mecburiyetinde bir bina konumunda mevcut İET, 1979'da İran'da gerçekleşen İslam Devrimi sonra faaliyetlerinin çoğunu askıya kabul etmek yerinde kalmıştı.
1980'li yılların başlangıcında üç diyar arasındaki iktisadi ilişkilerin baştan gelişmeye başlamasıyla, iş birliğini RCD'nin türel zemini üstünde lakin değişik bir kişi altında temdit sonucu alınmıştı. Böylece 1985'te EİT'nin de temeli atılmıştı.
Türkiye, İran ve Pakistan'ın kurucuları bulunduğu teşkilata 1992'de Afganistan, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Tacikistan ve Türkmenistan'ın katılmasıyla çalışkanlık sektörü hâlâ da genişlerken EİT, hep 7 milyon kilometrekare bölgeye yayılan ve tahminî 400 milyon nüfusa ehil iktisadi ağırlıklı lehçe bir çelim vaziyetini aldı.
Teşkilat, zirve ve dışişleri bakanları düzeyindeki dönemsel toplantıların birlikte ticaret, ulaştırma, tarım, enerji, çevre, sağlık, sanayi, maliye ve tutum bakanlarıyla derneşik toplantılar düzenleyerek; sektörel bazda tahsil edilen kararlar ve teşrikimesai projelerinin yaşama geçirilmesine olanak sağlıyor.
Teşkilatın kurumsal yapısı
Devlet ve hükümet başkanları düzeyinde 2 yılda bir meydana getirilen EİT Zirvesi, şimdiye derece 14 kere düzenlendi. Mart 2021’deki akıbet EİT Zirvesi devre içi kendisine gerçekleştirilirken; Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılacağı 15. zirve 28 Kasım'da Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta yapılacak.
Bakanlar Konseyi Toplantısı, örgütün en fevk düzem değişmeyen kabul etme organı sayılırken; Konsey, dışişleri bakanları düzeyinde değme sene toplanıyor. Teşkilatın kapsamında sektörel bakanlar toplantıları da düzenleniyor. Ayrıca Bölgesel Planlama Konseyi (BPK), Daimi Temsilciler Konseyi (DTK) toplantıları da derneşik yapılmakta.
Tahran’da beledi EİT Sekretaryası ise bir Genel Sekreter ve 3 Genel Sekreter Yardımcısı kazanmak kıl payı tahminî 60 insandan oluşuyor. EİT kapsamında lehçe ve bilirkişi firmaların birlikte nice özek bulunuyor.
Bölgesel kurumlar ortada EİT Ticaret ve Sanayi Odası, EİT Ticaret ve Kalkınma Bankası, EİT Sigortacılık Koleji ve EİT Mühendislik ve Müşavirlik Şirketi arazi alırken; eksperlik kuruluşları ortada Tahran’da EİT Kültür Enstitüsü, İslamabad’da EİT Bilim Vakfı ve Ankara’da EİT Eğitim Enstitüsü mevcut.
Üye devletler ortada tecim ve yatırım, iblağ ve haberleşme, enerji, madenler ve çevre, tarım, endüstri ve turizm, proje, iktisadi araştırı ve istatistik, insanoğlu kaynakları ve sürdürülebilir kalkınma kıl payı bölgelerde teşrikimesai emek harcamaları yürütülüyor.
Teşkilat, örgen devletler ortada sürdürülebilir iktisadi kalkınmayı, lehçe ticaretin geliştirilmesini, örgen devletlerin evren ticaretinde hâlâ çok gösteriş almasını, örgen devletlerin birbirleriyle ve başka ülkelerle bağlantısını sağlayacak iblağ ve danışma altyapısının geliştirilmesini, ekincilik ve endüstri potansiyelinin çalışan kullanılmasını ve bölgesindeki halklar ortada zamanı ve kültürel bağların güçlendirilmesini amaçlıyor.
Türkiye-EİT ilişkileri
Türkiye, Pakistan ve İran’la EİT'in üç müessis üyesi statüsünde. Genel kendisine ticari ve iktisadi sabah akşam bir düzenleme kendisine tanımlanabilecek EİT, Türkiye’yi Orta Asya Cumhuriyetleri ve Güney Asya ülkeleriyle bir araya getiren ehemmiyetli bir ortam özelliği de taşıyor.
Teşkilatın türlü alanlardaki faaliyetleri, ait Türk kasıntı ve kuruluşlarınca yakından izlem edilirken; Türkiye, ehemmiyetli gösteriş üstlendiği EİT’nin 1993'te 2'nci, 2002'de 7'nci ve 2010'da 10'uncu zirvesine ev sahipliği yaptı.
Sekretaryası İran'da, iktisadi bürosu Türkiye'de, ilmî bürosu ise Pakistan'da ulunan EİT'nin umumi sekreterliğini Hadi Soleimanpour yürütüyor.