Iğdır
Iğdır'da yakalanıp uydu vericisiyle izlemeye tahsil edilen ve dünyada nesli tükenme riski haiz mahir kuşlardan biri bulunan "Bozkır delicesi"nin sonuç 1,5 yılda 2 ana kara ve 13 diyar ortada 24 bin 991 kilometre yol katettiği belirlendi.
Iğdır Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü (DKMP) ile KuzeyDoğa Derneği görevlilerince, Tuzluca ilçesine ilişkin Yukarı Çıyrıklı köyünde arazi düzlük Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda 2020 yılının april ayında yakalanan Bozkır çılgınca uydu vericisi takıldı.
Daha sonraları saf ortamına bırakılan Bozkır delicesi, uydu verilerine göre, çelimsiz müddet sonraları Ermenistan, Gürcistan ve Rusya'dan geçip Kazakistan'ın şimal sınırına geçti.
Kazakistan'ın Ozyornoye bölgesine göçüp burada üreyen kuş, makale yaban geçirdikten sonraları gene Rusya, Gürcistan ve Ermenistan üstünden Türkiye'ye gelip Kars güzergahından Iğdır'a geldi.
Daha sonraları Şırnak'a geçip buradan Türkiye'yi bırakma ederek sırası ile Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad ve Nijer'e eriştiği belirlenen kuşun hâlâ sonraları gittiği Nijerya'nın Sokoto bölgesinde konakladığı belirlendi.
Sokoto'da kışı nâkil mahir kuşun, arkası esna Nijer, Çad, Sudan, Mısır, Ürdün, Suriye ve Irak üstünden Türkiye'ye gelip Ermenistan, Gürcistan ve Rusya üstünden Kazakistan'daki tenasül noktasına döndü.
Bozkır delicesi, Asya ve Afrika kıtasındaki göç önünde toplamda 24 bin 991 kilometre yol katetti.
Kuşun, güzergahındaki ehemmiyetli sulak sahaların beraberinde gezinsel alanlarda de ortak müddet dinlenip beslendiği, hayat sürdüğü alanlarda çağ içre kilometrelerce uçtuğu belirlendi.
Yolculuk esnasında konakladığı dönemler dış havada en aşkın 3 bin mt. yüksekliğe çıkıp minimum 376 metreye derece inerek uçuşuna bitmeme fail Bozkır delicesinin bu süreçte saatte sayı farkı 86 kilometre gayret meydana getirdiği anlaşıldı.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı da olan, Koç ve Utah üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ve kadrosu ile Iğdır DKMP görevlilerinin koyu çalışmasıyla takip dibine tahsil edilen nice kuştan bulunan Bozkır delicesi, şu anda Kazakistan'ın kuzeyindeki tenasül dalında bulunuyor.
Burada sönümsüz Bozkır delicesinin şimdilerde baştan göç düşüncesince yola çıkması bekleniyor.
Aras Kuş Halkalama İstasyonu sorumlusu Kayahan Ağırkaya, AA muhabirine, uydu takip cihazıyla izledikleri kuşlardan elde edilmiş verilerin ornitoloji açısından iyice ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
Aras Kuş Cenneti'nin nice adalet ev sahipliği yaptığını tamlayan Ağırkaya, "Aras Vadisi'ni kullanan ehemmiyetli kuş türlerinden biri de Bozkır delicesidir. Geçen sene april ayında yakaladığımız ve uydu vericisi taktığımız delicelerden ortak tanesi çabuk halde ilk Ermenistan, Gürcistan, Rusya ve arkası esna Kazakistan'da arazi düzlük Rusya sınırına andıran bölgedeki tenasül bölgesine ulaştı." dedi.
Ağırkaya, Bozkır delicesinin makul dönemin gelmesinin arkası esna tenasül sahasından kışı geçireceği Afrika'ya akla yatkın göçe başlayacağını anlatarak, "Kazakistan'dan sabık sene Türkiye'den gittiği yolu gene kullanarak art dönen Bozkır delicesi Kars'tan ülkemize girip sırası ile Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad, Nijer rotasını takip ederek Nijerya'daki kışlama noktasına gitti." bilgisini paylaştı.
Uydu vericisi takılan kâffesi kuşların derneşik kendisine takip edildiğini ve elde edilmiş verilerin yük dibine alınarak nice düzentileme yapıldığını aktaran Ağırkaya, "Uydu vericilerimizden aldığımız verilere layıkıyla takip ettiğimiz bu Bozkır delicesi, Türkiye'den Afrika'ya gittiği yoldan gene art dönerek şu anda tenasül bölgesi bulunan Kazakistan'ın Rusya sınırındaki bölgesinde hayatını sürdürüyor." ifadesini kullandı.
Nesli tükenme riski bulunan çeşitler ortada al listede arazi alıyor
Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde arazi düzlük ve gelişigüzel sene on binlerce kilometre yol kateden bozkır deliceleri, yolculukları esnasında ortak müddet Aras Kuş Cenneti'nde konaklayıp, beslenip, dinlenip arkası esna göçlerine bitmeme ediyor.
Bozkır deliceleri, Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda kuş bilimciler ve tabiat dulda görevlilerince halkalanıp uydu vericileriyle izleniyor.
Kuş gözlemcilerinin merakını çekici ve mahir türlerinden bulunan bu kuş, literatür Afrika'dan dönerken Türkiye'den geçip Orta Asya'ya ayrıca Sibirya'ya derece uzanan tenasül sahalarına gidiyor, güzün gene art dönerek Iğdır'dan geçerek Orta Afrika ile Doğu Afrika'ya değişik kışı geçiriyor.