Bitlis
Bitlis'te yöresel ayakkabı "harik"in sonuç ustası Haydar Yılmaz, mesleğini 25 senedir yaşatmaya çalışıyor.
İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü içerisinde 1997'de oluşturulan kursta harik yapmayı öğrenen, 1998'den beri da eli uz belletmen bulunan Yılmaz, iklim genelinde planlı fuar ve festivallere katılarak mesleğini tanıtıyor.
Keçi kılı ve kendir kullanarak tamamını el işçiliğiyle meydana getirdiği harikin taban, iç ve aut kısımlarına çuvaldızla tahminî 2 bin 500 terzilik atan Yılmaz, ortak ikiz ayakkabıyı 5 günde tamamlayabiliyor.
Artık ahali oyunları gösterilerinde ve evlerin şarki köşelerinde bezen adına beğenilen yöresel ayakkabıyı imal ederek ailesini idame eden Yılmaz, dünkü ustalar yetiştirerek şehrin en ehemmiyetli kültürel değerlerinden bir tanesini doğacak nesillere aktarma etmek istiyor.
Yılmaz, AA muhabirine, Bitlis'e başmaklık "harik"in yapımının ağır bulunduğunu ve iş gerektirdiğini söyledi.
Ayakkabının incelmemiş maddesinin inatçı kılı ve kendirden oluştuğunu dile getiren Yılmaz, şöyleki konuştu:
"Kendiri ipe dönüştürüp ayak numarasına mucibince hazırlamış olduğumuz tabanların dikişlerini çuvaldızla atıyoruz. İç ve taraf dikişlerin peşi sıra ayak tabanı oluşur. Keçi kılından yaptırdığımız patikleri de tabana dikerek nakışlarını ve bağcıklarını yaparız. Bu işlemler minimum 5 çağ sürüyor. Yöre halkı eskiden ellerindeki materyal ve imkanlarla harik yapmış. 600 sene beğenilen harik, 1950-1960'lı senelerde elan dayanabilen ayakkabıların üretilmesiyle önemini yitirmeye başlamış, 1970-1980'li senelerde ise unutulan ortak konuşma durumuna gelmiş."
Lise öğrencisiyken dostlarıyla kursa katıldığını, ortak sene sonradan ustasının mesleği bırakarak kentten barhana ettiğini özetleyen Yılmaz, işi öğrettiği kursiyerlerin de mesleğin zorluğu, piyasa ve materyal bulma sıkıntısından ötürü bitmeme etmediğini belirtti.
Mesleği yaşatan sonuç eli uz bulunduğunu tabir fail Yılmaz, "Arkadaşlarım ve ustam üzere bıraksaydım, harik bugüne gelmeyecekti. Bireysel çabalarla 25 senedir bu mesleği sürdürüyorum. Siparişleri karşılıyorum. Kültür ve Turizm ile Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüklerine ilişkin kurslar açıyorum. Onların yardımıyla meslek ayakta duruyor." dedi.
"Harik de sonuç demlerini yaşıyor"
Geleneksel sanatların tümünde kursiyer sıkıntısının yaşadığını özetleyen Yılmaz, şunları kaydetti:
"Günümüz ayakkabıları elan elverişli ve ucuz. İnsanlar buna ilgi etmiyor. Teknolojinin gelişmesi, beğenilen materyallerin farklılaşmasıyla anadan görme sanatların ürünleri yeğleme edilmiyor. Yaptığımızı satamıyoruz. Kursiyerler levent boylu meşguliyet vererek meydana getirdiği ayakkabıyı satamıyor. Bu sebeple konuşma gelişmiyor ve gündüz günden unutuluyor. Harik de sonuç demlerini yaşıyor. Hem sanatı keyiflendirmek aynı zamanda geçimini iletmek bunun şeklinde araçlara ve bayanların çantalarına takılabilecek bezen gayeli küçük harikler üretiyorum."